مقدمه :
ميدان گازی پارس جنوبی با مساحت 3700 کيلومتر مربع بالغ بر 14 تريليون متر مکعب گاز به همراه 18 ميليارد بشکه ميعانات گازی در لايه های مختلف ، يکی از بزرگترين منابع گازی مستقل جهان می باشد و بر روی خط مرزی مشترک ايران و قطر و به فاصله ی 105 کيلومتری جنوب غربی بندر عسلويه در آبهای خليج فارس قرار دارد که ادامه ی ميدان گازی گنبد شمالی کشور قطر می باشد.ميزان ذخيره در بخش مربوط به ايران بالغ بر 8% کل ذخاير جهان و حدود50% ذخاير گازی کشور می باشد توسعه ی ميدان گازی پارس جنوبی در فاز های مختلف با هدف تامين تقاضای رو به رشد گاز طبيعی مورد نياز کشور و تزريق آن به ميادين نفتی و همچنين صادرات گاز و ميعانات گازی در دستور کار شرکت ملی نفت ايران قرار گرفته و بنادر عسلويه و تنبک به ترتيب در 270 و 220 کيلومتری جنوب شرقی بوشهر نيز برای ايجاد تاسيسات ساحلی و توسعه ی مرحله ی اين ميدان انتخاب شده اند . به منظور توسعه ی اولين فاز ميدان مذکور شرکت مهندسی و توسعه ی نفت در سال 1373 تا سيس شد . پس از تغيرات ساختاری در وزارت نفت شرکت نفت و گاز پارس به عنوان يکی از شرکتهای فرعی شرکت ملی نفت ايران در اواخر سال 1377 تاسيس و از سوی وزير محترم نفت مسئوليت توسعه ی کليه فازهای ميدان گازی پارس جنوبی و همچنين ميدان گازی پارس شمالی به اين شرکت واگذار گرديد.با سرمايه گذاری هايی که تا کنون قطعی شده و با احتساب بازپرداخت مربوطه به فازهای 1 تا 10 حدود 15.5 ميليارد دلار سرمايه گذاری به عمل آمده است.با اجرای اين پروژه ها و دستيابی به تجارب گرانقدر آن جدای از بعد آموزش نيروی انسانی و ارتقا کاری پيمانکاران داخلی عملا دست اوردهايی به ارمغان آورده که حاصل آن از تصميم گيری در شکل سرمايه گذاری شروع و حتی تا اجرای کامل به شکل مستقل به پيش خواهد رفت. هنگامی که سرمايه گذاری و هزينه ی مربوط به اين ميدان را که حداقل تا بيست فاز قابل توسعه است
در براوردی تقريبی حدود 40 ميليارد دلار ارزيابی می نمايم پی به عظمت و ارزش کار و تاثيرات آن خواهيم برد. تبلور اين سرمايه گذاری در کشور و ميزان موفقيت در آن به گونه ای است که به جرات ميتوان مدعی شد که بازتاب مثبت اقتصادی آن در تمام شئون زندگی و کار در کشور غير قابل انکار است. قدرت اقتصادی و روش منطقی مديريت اجرايی کشور با جذب سرمايه گذاريهای خارجی در اين طرح در افزايش اعتبار جهانی کشور موفقيت بزرگی به دست آورده است که ادامه ی اين نگرش و پاسداری از دست آوردهای آن جز در سايه همت و تلاش همه کارکنان و مديران و مسئولين ميسر و مستمر نخواهد بود.باز پرداخت سرمايه گذاری انجام شده بنا به نوع قرارداد و شرايط پيش بينی شده متفاوت خواهد بود . علی ايحال آنچه از نظر قراردادی برای فازهای يک تا هشت مقرر شده است باز پرداخت کليه سرمايه گذاريها و هزينه های مربوطه از محل توليد طی 84 ماه بعد از اولين توليد می باشد که با توجه به ورود هر کدام از فاز ها به چرخه ی توليد باز پرداخت سرمايه گذاری شروع می گردد شايان ذکر است با پيش بينی های به عمل آمده و در نظر گرفتن قيمت ها صرفا قسمتی از توليدات فازها برای باز پرداخت منظور شده ( تا زمان مستهلک شدن بدهی ) و ما بقی جز عايدات کشور محسوب می گردد . بديهی است چشم اندازی که برای حجم توليد و تنوع محصولات به دست آمده از ميدان پيش رو داريم نشانه های روشنی از افزايش درآمد از طريق صادرات مشتقات گازیو محصولات پتروشيمی حاصل از آن دارد که بدين ترتيب درامدهای کشور از طرق مختلف افزايش خواهد يافتروند توليد و باز پرداخت انجام شده نويد بخش ثمرات اقتصادی افزون بر پيش بينی های اوليه بوده و به گونه ای که از محل صادرات ميعانات فاز مربوطه تا کنون قريب به يک ميليارد دلار عايد گرديده است. اين امر مبين اين پيش بينی است که توليدات فازها در سقف برنامه ريزی شده تحقق يافته و منايع باز پرداخت در نظر گرفته شده از خود ميدان به خوبی پاسخگوی آن بوده است. اصولا در ميادين مشترک تسريع در بهره برداری افزايش درامد و تاخير در آن موجب عدم النفع توليد ميگردد. قابل توجه است که قطر بهره برداری را از سال 1992 آغاز کرده است اما کشور عزيزمان ايران به دلايل مختلفی از جمله نداشتن سرمايه ی داخلی و تحريم همه جانبه از بيرون از مرزدر برداشت از اين منبع عظيم 5 سال عقب نگه داشته شد.با توجه به اينکه درامد اقتصادی هر فاز با احتساب درامد جايگزين بالغ بر يک ميليارد و سيصد ميليون دلار ميباشد اين امر وظيفه ی خطيری را که بر عهده مسئولين و کارکنان می باشد به مراتب سنگين تر ميکند.نکته ی جالب ديگر اين است که وجود 3 ميليارد بشکه نفت در لايه های نفتی پارس به اثبات رسيده است که دولت بايد هرچه زود تر در رابطه با آن نيز برنامه ريزی های دقيق و سنجيده را به کار بندد در شرايط کنونی کشور و اولويت مساله اشتغال بالغ بر 30 هزار نفر در طرحهای مختلف شرکت نفت و گاز پارس مشغول کار می باشند و اين طرح با در نظر گرفتن ساير زير مجموعه هايش عنوان عظيم ترين طرح ملی را به خود اختصاص داده است و از همين رهگذر است که ملت عزيز ما باور خواهند کرد آنچه را که رئيس جمهور درباره ی اين طرح گفته اند از نوع اغراق های مرسوم حکومتها نيست. ايشان در فاصله دو بازديد متوالی يکی در بهمن 77 و ديگری در بهمن 80 در دفتر يادبود شرکت مرقوم و در سخنان خويش اظهار نموده اند : « فاصله پارس جنوبی ديروز تا امروز فاصله عالمی تلاش ابتکار سختکوشی و آفرينندگی است تحولی که در منطقه پارس جنوبی رخ داده است تحول بزرگی است که بر ملت ايران مبارک باد.»عمليات توسعه فازهای 2 و 3 در مهر 76 به مديريت توتال فرانسه آغاز و در اسفند 80 به بهره برداری رسيد .جای بسی افتخار است که شرکت های ايرانی نيز با وجود اين همه کمبود و تحريم در صحنه ی رقابت با شرکتهای قدرتمند خارجی وارد شده اند و مطمئنا با تلاش و برنامه ريزيهای درست و به جا روزی خواهد رسيد که شرکتهای ايرانی نيز در رديف مجرب ترين شرکتهای جهان قرار گيرند. شرکت انی ايتاليا مسئول اجرای فازهای 4 و 5 می باشد که به مراتب دارای تکنولوژی مدرن تری از ساير فازها ميباشد و دارای اولين مخازن پروپان و بوتان در نوع خود در ايران ميباشد .فازهای 6 و 7 و 8 نيز به شرکت پترو پارس واگذار شده اند که در مراحل اوليه به سر می برد.
در رابطه با مقدار توليدات فازهای 1 تا 10 ميتوان به صورت کلی اين ارقام را به ازای هر فاز در يک روز بيان کرد: 25 ميليون متر مکعب گاز تصفيه شده (به جز فازهای 6 و 7 و 8 که گاز را به صورت ترش(به اين معنی که سولفيد هيدروزن آن جدانشود) به حوزه نفتی آغاجاری تزريق می شود) ، 40 هزار بشکه ميعانات گازی ( قيمت هر بشکه ميعانات گازی 10 تا 20 دلار از نفت خام بيشتر است) و 200 تن گوگرد جامد جهت صادرات.فاز 4، 5 و 9 ، 10 هرکدام سالانه 1 ميليون تن اتان به منظور تغذيه ی پالايشگاهها توليد ميکنند . فازهای 6،7،8 و 9،10 نيز هرکدام سالانه بيش از 1 ميليون تن گاز مايع توليد خواهند کردوقتی ميبينيم که ايران سالانه چندين ميليارد دلار بنزين وارد ميکند به اهميت بيش از حد پارس جنوبی پی ميبريم.
شرکت مجتمع گاز پارس جنوبي
شركت مجتمع گاز پارس جنوبي يكي از شركت هاي وابسته به شركت ملي گاز ايران است كه در سال 77 به موازات طرح توسعه ميدان گازي پارس جنوبي با مسئوليت بهره برداري از فازهاي 1 تا 10 تأسيس شده است. كه حوزه فعاليت اين شركت، بهره برداري از تأسيسات فرا ساحلي شامل سكوهاي دريايي، خطوط لوله زيردريايي و پالايشگاه پارس جنوبي است. توليدات اين پالايشگاهها عبارتند از: گاز شيرين تصفيه شده، ميعانات گازي و گوگرد، اتان ، پروپان و بوتان كه گاز تصفيه شده جهت مصارف داخلي كشور و صادرات تحويل خطوط لوله سراسري شركت ملي گاز مي شود. هم چنين ميعانات گازي به منظور صادرات از طريق خط لوله زيردريايي به گويه شناور (SBM) ارسال شده و از آنجا براي بارگيري به كشتي هاي نفتكش تحويل مي شود.
امور بين الملل شركت ملي نفت و شركت پايانه ها هماهنگي كارها را عهدار هستند. گوگرد توليدي نيز به صورت دانه بندي شده جهت صادرات در اسكله عملياتي، انبار و توسط شركت بازرگاني پتروشيمي بازاريابي و صادر مي شود. اتان و گاز مايع (LPG) نيز به عنوان خوراك كارخانجات پتروشيمي مطرح است. در تأسيسات دريايي off shore كه كلاً از دو سكوي سر چاهي تشكيل شده است، هيچگونه عملياتي پالايشي بر روي گاز و مايعات همراه انجام نميشود و سيستم به طوري طراحي شده است كه در حالت معمول (Normal) هيچگونه نفري بر روي سكو مورد نياز نميباشد.
هيدروكربورها در لايه هاي متعددي وجود دارند. مهمترين آنها كربوناتهاي دوره پرموترياسيك در تشكيلات كنگان - دالان(خوف) ميباشند،كه در لايه اي به ضخامت 450 متر در عمق حدود 3000 متري زير كف دريا قرار گرفته اند.مخازن كربناته نتيجه رسوب گذاري ارگانيسم هاي حيواني و نباتي مي باشد. ساختار دروني اين مخازن معمولا پيچيده هستند. ناهماهنگي طبقات زمين شناسي روي ويژگيهاي تخلخل مخزن اثر گذاشته و در نتيجه تشكيل موانعي مي دهد كه پيش بيني جريان هيدروكربور را مشكل مي نمابد.
به علت ناهمگن بودن تشكيلات زمين شناسي كنگان – دالان، درك كلي توزيع فضايي پارامترهاي گوناگون پتروفيزيك اساسي بنظر مي رسد همانطور كه اشاره شد، بهره برداري از مبدان گازي پارس جنوبي برعهده شركت مجتع گاز پارس جنوبي مي باشد. اين شركت در تاريخ 28/7/1377 تاسيس شده و وظيفه بهره برداري از ده فاز از اين ميدان گازي را برعهده دارد.
درمورد فاز 4و5 در مجموع سی حلقه چاه كه هرپانزده حلقه، گاز خود را به يك سكو ميفرستند، حفاري شده است. هرپانزده حلقه چاه، گازهاي استخراج شده را به يك Manifold ميفرستند كه اين به نوبه خود از طريق Sea line به سمت پالايشگاه گسيل ميشود.عملياتي كه در هر سكو بر روي گاز انجام ميشود اين است كه پس از استخراج گاز از چاه، فشار گاز به توسط شيرهاي فشارشكن (Chock Valve) كه بر روي هر چاه قرار دارد از فشار مخزن كه حدوداً 313 بار ميباشد تا حدود 115 بار كاهش مييابد.
براي جلوگيري از انجام خوردگي در جداره داخلي خطوط لوله دريايي، گلايكول (MEG) به توسط دو خط چهارونيم اينچ از پالايشگاه و توسط پمپهاي رفت و برگشتي به سكوها فرستاده ميشوند. ضمن اينكه علاوه بر گلايكول، مواد شيميايي ديگر مانند متانول، آمين و Corrosion inhibitor به گاز در مراحل مختلف افزوده ميشود.
قابل توجه است كه گلايكول پس از آنكه بر روي سكوها به يك تانك ذخيره فرستاده ميشود به توسط دو پمپ ديگر به خطوط لوله افزوده ميشود. علاوه بر اين تأسيسات، براي جلوگيري از انباشته شدن و همچنين در جهت push كردن مايعات گازي مانده در خطوط لوله به سمت پالايشگاه، از ابزاري بنام pig استفاده ميشود كه اين ابزار از مكاني به نام Pig Launcher به خطوط لوله فرستاده شده و پس از رسيدن به پالايشگاه، در ورودي خط لوله توسط Pig Receiver دريافت ميشوند.
علاوه بر اين تأسيسات، ميتوان از Test Separator ها اشاره كرد، كه براي بررسي عملكرد چاهها و ميزان گاز و مايعات همراه با آن استفاده ميشوند. نحوه كار بدين صورت است كه براي مدت زمان معين گاز و مايعات از اين مسير گذرانده شده و سپس به همان Header اصلي تزريق ميشوند.خطوط لوله كه به سايز 32 اينچ ميباشند، گاز و مايعات همراه با آن را پس از دريافت از سكوهاي دريايي به سمت پالايشگاه هدايت ميكنند. ضمن اينكه هر دو لوله چهار و نيم اينچي MEG يا همان Piggy Back Lines بر روي اين دو خط قرار دارند.
پارس جنوبي از فازهاي مختلف تشكيل شده است كه در حال حاضر از فازهاي 2 و 3 و 1 بهرهبرداري ميشود و فازهاي 4 و 5 نيز به تازگی راه اندازی شده است. ميزان بهرهبرداري از هشت عدد فاز چيزي حدود 200 ميليون متر مكعب گاز و 320000 بشكه مايعات گازي در روز ميباشد.شركت نفت و گاز پارس كه مسئوليت اجراي مستقيم و نظارت بر پروژههاي پارس جنوبي را به عهده دارد نقش مهمي در راستاي اجراي اين پروژهها ايفا مي كند.ذيلاٌ مرور مختصري بر فازهاي مختلف خواهيم داشت:
فاز 1 :
مسئوليت اجراي اين فاز به عهده پتروپارس كه يك كمپاني نفتي و گازي ايراني ميباشد، است البته با نظارت پيمانكاران خارجي مثل شركت دايلم اين پروژه به بهره برداري رسيد. اين فاز ازدو train گازي تشكيل شده است كه ظرفيت توليد 1000 ميليون فوت مكعب گاز در روز را دارد و همچنين ظرفيت توليد مايعات گازي حدود 40000 بشكه در روز ميباشد.
فازهاي 2 و 3 :
پيمانكار و كمپاني مسئول در اجراي اين فازها شركت توتال (فينا و الف) كه يك كمپاني نفتي فرانسوي است،بود. اين دو فاز از چهار train گازي تشكيل شده است كه ظرفيت توليد 2000 ميليون فوت مكعب گاز در روز از طريق اين فازها ميباشد و همچنين از دو واحد توليد ميعانات گازي تثبيت شده تشكيل شده است. ظرفيت توليد مايعات گازي حدود 80000 بشكه در روز ميباشد.
فازهاي4 و 5 :
فازهاي 4 و5 اين طرح (پارس جنوبي) به منظور توليد روزانه 50 ميليون مترمكعب گاز طبيعي جهت مصارف داخلي و صادرات و همچنين توليدسالانه حدود 05/1 ميليون تن گاز مايع (LPG) و توليد روزانه 80 هزار بشكه ميعانات گازي و 400 تن گوگرد جهت صادرات و توليد سالانه 1 ميليون تن اتان به عنوان خوراك واحدهاي پتروشيمي طراحي گرديده است. عمليات اجرائي اين دو فاز توسط مشاركت آجيپ ايتاليا (60%)، پترو پارس (20%) انجام شد .
فازهاي 6 و 7و 8 :
با اجراي اين فازها حدود 80 ميليون مترمكعب گاز ترش جهت تزريق به حوزه نفتي آغاجاري و 2/1 ميليون تن گاز مايع (LPG) در سال جهت صادرات و 120 هزار بشكه ميعانات گازي در روز جهت صادرات توليد خواهد شد. عمليات اجرائي اين فازها نيز توسط شركت پتروپارس آغاز گرديده و پيشبيني ميشود در نيمه دوم سال 1385 اولين مرحله بهرهبرداري از آن شروع ميشود.
فازهاي 9 و 10 :
در طراحي اين دو فاز نيز همانند فازهاي 4 و 5 توليد روزانه 50 ميليون مترمكعب گاز طبيعي جهت صادرات و مصارف داخلي و 80 هزار بشكه ميعانات گازي و 400 تن گوگرد جهت صادرات و توليد سالانه 1 ميليون تن اتان جهت مصرف در مجتمعهاي پتروشيمي و05/1 تن گاز مايع (LPG) در نظر گرفته شده است.
فازهاي 11 و 12 :
اجراي اين دو فاز به منظور توليد روزانه 55 ميليون مترمكعب گاز ترش جهت تأمين خوراك واحدهاي تصفيه و مايعسازي گاز (LNG) و 80 هزار بشكه ميعانات گازي جهت صادرات برنامهريزي گرديده است.
فازهاي 13 و 14 :
علاوه بر فازهاي فوق اجراي فازهاي 13 و 14نيز به منظور توليد روزانه 1400 ميليون فوت مكعب L.N.G و 700 ميليون فوت مكعب GTL برنامهريزي شده است.
واحدهاي پروسسي پالايشگاه :
ازلحاظ پروسسی پالايشگاه را ميتوان به 3 قسمت دسته بندی نمود
- Reception Facilities
- Gas Sweetening
- Gas Treatment
واحدهای مستقر در قسمت Reception Facilities :
واحد 100: واحد جداسازي اوليه گاز از مايعات همراه (Reception facility )
واحد 102: واحد باز يافت منو اتيلن گلايكول (MEG Regeneration )
واحد 103: واحد تثبيت ميعانات گازی (Condensate Stabilization)
واحد 109: واحد احياء آب ترش (Sour water stripping)
واحد 110: واحد پشتيبانی تثبيت ميعانات گازی (Condensate Back up Stabilization)
واحد 122: واحد توليد سوخت گازي (Fuel Gas)
واحد : 100 تأسيسات دريافتكننده و سيلابه گير :
هدف از طراحي اين واحددريافت کردن جريان چندفازي است که ازخطوط 32 اينچي که ازسر چاههاي گاز ي وسکوهاي نصب شده دردريا مي آيند وظيفه اين واحد سازي سيلابها ي مايع که همراه گاز جريان دارندوهمچنين هدايت گاز ترش به سمت واحدهاي تصفيه گاز مي باشد . گاز درسيلابه گير که خودازدوقسمت تشکيل شد ه ا ست وهرقسمت آن مخصوص انجام يک نوع عمليات خاص بر روي يکي از خطوط انشعاب يافته از سکو مي باشد.گاز خام ورودي بوسيله دولوله 32 اينچي تشکيل شده است وهر کدام براي يک فاز درنظر گرفته شده وارداين واحد مي شود درابتدا مسير در اين واحد قسمت دريافت کننده قرار دارد.درحالت معمول,جريان سيال اين قمست را دور ميزندووارد يک سيلابه گير از نوع انگشتي مي شود. سيلابه گير شامل دوقسمت مجزا ازهم مي باشد که معمولاً به صورت مستقل کاردريافت جريان سيال را از هرکدام ازخطوط لوله دريايي برعهده دارد.
واحد102 : بازيافت گلايکول (MEG Regeneration)
اين واحد به منظوربازيافتMEG(منواتيلن گلايکول) ايجادشده است اينMEG به منظورجلوگيري از هيدرات ويخ بستنSeaLine ونيزجلوگيري ازخوردگي بهSeaLine درمحل سکودردريا به خط تزريق مي شود. MEG همراه گازوارد واحد100 مي شودوپس ازجداسازي درواحد103 از Codensate به واحد102 انتقال مي يابدودرتانکهايRich MEG ذخيره مي شود. MEG فرستاده شده به سکو70% مي باشد يعني70%MEG و30% اب مي باشد که هنگام برگشت به 38% تبديل مي شود.اين واحدوظيفه تبديلMEG38% رابه 70% باگرفتن مقداري از اب ان را دارد.براي رسيدن به اين منظوردرمجموع 6 Package دراين واحدنصب شده است که درحالت نرمال چهارتاي انهادرسرويس ودوتاي ديگرStand By مي باشد.که با استفاده ازتبخير مقداري ازابMEG غلظت ان رابه70% مي رسانند.ابتدا ازتانکهاي Rich با استفاده ازپمپهاي105 A/Bبه Package فرستاده
واحد103 : تثبيت مايعات گازي (CONDENSAATE STABILISATION)
هدف از واحد تثبيت مايعات گازي، توليد مايعات تثبيت شده با R.V.P=10psi در تابستان و R.V.P=12psi در زمستان ميباشد.مايعات جدا شده در Slug Catcher ، به سمت واحد 103، كه به ازاء هر فاز يكي از آنها طراحي شده است، فرستاده ميشود. عمل اين واحد، حذف سبكترين اجزاء از خوراك خام و توليد محصولي با شرايط ذكر شده ميباشدمايعات خام ورودي از سمت Slug Catcher پس از گرم شدن در مبدلهاي ورودي سپس به سمت Desalter ميرود. اجزاء سبك مايعات سپس در برج از آن جدا ميشوند. Off-Gas توسط كمپرسور، تقويت فشار شده و به گاز ورودي به HP. Separator اضافه ميشود. مايعات تثبيت شده خروجي از برج پس از خروج از مبدلها و خنك شدن، با C5+ از واحد 107 مخلوط شده و به سمت مخازن فرستاده ميشود. هر Train از واحدهاي 103 داراي ظرفيت معادل با 1000 ميليون استاندارد فوت مكعب در روز ميباشد.
واحد 109 : تصفيه آبهاي اسيدي :
هدف از طراحي اين واحد، جداسازي گازهاي اسيدي، از آبهاي پروسسي مصرف شده در واحدهاي پالايشگاه ميباشد.يك جريان دائم از آبهاي اسيدي واحد 102 به علاوه چند جريان موقت و مقطعي از واحدهاي 103 و104و 105و116و 122 و 129 خوراك ورودي اين واحد را تشكيل ميدهد.تمامي آبها پس از جمعآوري جهت جداسازي گازهاي اسيدي عمدتاً H2S و SO2 در وارد برج stripper (عريان كننده) ميگردد. اساس فرايند در اين مقطع نيز براساس تبخير و گرم نمودن آب بوسيله ريبويلر ميباشد.
اين واحد همچنخين مجهز به سيستم جمعآوري روغن از جريانهاي آب ورودي ميباشد. روغنهاي جمع شده سپس به واحد143 coff-spec condensate tank فرستاده ميشود.
واحد110 : پشتيبان تثبيت ميعانات گازي (Buck up Stabilitation)
هدف ازاين واحد جلوگيري از هدر رفتن مايعات گازي درحالي که يکي از دو واحد 103 فازهاي 4و5 درسرويس نباشند يا درحالتي که مقدار ورودي مايعات به پالايشگاه بيش از ظرفيت دو واحد تثبيت ميعانات گازي باشد، اين واحد درنظر گرفته شده است.همانطور که گفته شد اين واحد کار تثبيت مايعات گازي را انجام مي دهد و شبيه واحد 103 مي باشد. با اين تفاوت که دراين واحد گازهاي جدا شده از مايعات به فلر فرستاده مي شود و برج تثبيت کننده وDesulter ندارد و به جاي انها يک فلاش درام درنظر گرفته شده است که پس ازتنظيم R.V.P مايعات انها رابه واحد 143 ارسال مي کند.
دراين واحد مخلوط گلايکول واب ومايعات گازي که از واحدهاي 100 پس ازپيش گرم شدن دردو مبدل حراراتي و رسيدن به دماي C50 با فشار رودي bar15 واردPreflash Drum شده که با فل موجود در درام، اب وگلايکول را از کاندنسيت براساس اختلاف وزن مخصوص جدا کرده و گازازاد شده نيز از بالا به Flare فرستاده مي شود. اب وگليکول جدا شده از اين درام پس ازعبور ازفيلتر به منظورخالص سازي گلايکول با فشار bar 13 و دماي C50 به واحد 102 بازيافت گلايکول فرستاده مي شود.
واحد 122- fuel gas سوخت گازي :
تأمين يك منبع پاكيزه و آماده از سوخت جهت تمامي مصرفكنندگان تحت مشخصات ويژه، بر عهده اين واحد قرار دارد. در هنگام عمليات نرمال پالايشگاه اين سوخت از ورودي كمپرسورهاي واحد 106 گرفته ميشود. در هنگام راهاندازي و شرايط ويژه اين گاز از خط لوله سراسري IGAT3 برگرفته خواهد شد.
اين گاز پس از ورود به واحد داراي فشار بالايي است بنابراين ضروري است كه اين فشار به فشار پائينتر شكسته شود. از اين راه سوخت گاز فشار بالا بدست خواهد آمد. سپس قسمتي از اين گاز فشار بالا مجدداً به فشار پائينتري شكسته ميشود تا شايد گاز با فشار پائين توليد شود. همچنين گازهاي تخليه شده و آزاد شده از فلاش درام واحد 101 منبع ديگري براي سوخت گاز فشار پائين ميباشد.
اين واحد از دو Train تشكيل يافته است. كه هر كدام تغذيهكننده يك فاز ميباشد.
واحدهای مستقر در قسمت Gas Sweetening :
واحد 101: واحد شيرين سازي گاز (Gas treating )
واحد 104: واحد آبگيري از گاز (Gas Dehydration)
واحد 105: واحد جدا سازی اتان ( Ethane Recovery)
واحد 111: واحد سرمايش پروپان (Propane Refrigeration)
واحد 101 : شيرين سازي گاز GAS SWEETENING UNIT :
هدف از اين واحد، حذف H2S از گاز ترش ميباشد.در پالايشگاه چهار واحد شيرينسازي گاز وجود دارد كه به ازاء هر فاز، دو واحد موجود ميباشد. واحدهاي شيرينسازي گاز در حد واسط بين HP Separator و واحد آبگيري از گاز Dehydration Unit واقع شده است. محلول مورد استفاده جهت حذف، H2S و Co2 ، محلول آمين (MDEA) ميباشد. اين محلول به طور انتخابي اكثر گاز H2S و مقداري از گاز دياكسيدكربن را از گاز ترش حذف ميكند.
واحد104 : ابگيري از گاز (Gas Dehydration)
واحد104واحدابگيري وجداسازي جيوه مي باشد.درTrain گازي قرارداردودرمجموع درفازهاي 4و5 چهار واحد104که هرکدام براي يکTrain مي باشد، وجود دارد.ومجموع هردوتابراي يک فاز.اين واحد،گازخروجي واحد 101(واحد شيرين سازي گاز) را کهH2s ان گرفته شده به عنوان خوراک دريافت مي کنند.دراين واحد اب وگاز ازهم جدامي شوند.دراين واحد اب راتا PPm mole1/0 ازگازمي گيرند ونيزبراي جيوه3ng/nm10 .کاهش غلظت اب تا PPm mole1/0 به اين خاطر است که با اين کار نقطه شبنم اب تا C 95- درفشارbar29 پايين مي اورد وبا توجه به دماي پايين درواحد105 ازيخ بستن اب در لوله ها بويژه Cold Box جلوگيري مي کندونيزچون بدنه داخلي وتيوپها در Cold Box از الميينوم مي باشد.وجودجيوه باعث اسيب ديدن وخوردگي المينيوم مي شود.
بنابراين جيوه نيز ازگازگرفته مي شود.ظرفيت اين واحد 25% ازکل خوراک ورودي به پالايشگاه يعني mmscfD550 ونيز حداقل ظرفيت به ميزان40% ازظريفت کل واحد يعني10% ازکل خوراک ورودي مي باشد.
واحد105 : بازيافت اتان(Ethan Recovery)
هدف ازاين واحد جداسازي اتان مي باشد که به عنوان خوراک درواحدهاي پتروشيمي استفاده مي شود.علاوه بر اتان ازاين واحد دو محصول ديگرنيزبه دست مي ايدکه شامل گازمتان که به واحد 106 جهت فرستادن به خط گاز کشوري فرستاده مي شودتا به عنوان گاز درخط لوله هاي خانگي استفاده شود و فاز سنگين گاز که مايع گاز طبيعي ناميده مي شود.اين محصول به واحد 107(NGLfractionation) جهت جداسازي پروپان و بوتان c5+ ارسال مي شود. اتان جهت شيرين سازي وابگيري به واحد116 فرستاده مي شود.درفازهاي 4و5 پارس جنوبي مجموعأ چهارواحد 105 وجود دارد که هرکدام دريک Train گازي ومجموع هردو واحد براي يک فازدر نظرگرفته شده است.ظرفيت هر واحد25% ازکل خوراکي است که براي فاز 4و5 تعريف شده است.[mmscFD2000]که اين مقدار درتابستان و زمستان نيزمتفاوت مي باشد.البته اين واحد مي تواند با حداقل 65% از مقدارطراحي شده خوراک کارکند.گاز ورودي به اين واحد داراي ترکيبات گوناگوني مي باشد که ازمهمترين انها مي توان به طور تقريبي: بوتان /37% ، پروپان2%mole ، اتان5/5%mole، متان 86/3moleرا مي توان نام برد.اين مجموعه پس از گذشتن ازواحد 104 وانجام عمليات ابگيري با فشار bar60/9ودماي C 6/27 براي تابستان وC7/27 براي زمستان وارد واحد 105 مي شود.
واحد111 : سيکل سرماسازي پروپان (Propan Gas Refrigereton)
اين واحد به منظور کمپرس پروپان جهت سرمايش درTrain گازي استفاده مي شود. پروپان کمپرس شده دراين واحد که با دماي C60 وفشارbar6/20 به صورت مايع مي باشد جهت تبادل حرارت به مبدل هاي حرارتي درTrain ارسال مي شود.درفازهاي 4و5 درمجموع شش واحد111 که به دو دسته سه تايي براي هردو فاز تقسيم شده اند. به اين صورت که دريک دسته سه تايي دو واحد هميشه درحالت سرويس دهي ويک واحد درحالت Stand By مي باشد که با دو واحد ديگر به صورت موازي مي باشد ودرصورت ايجاد مشکل براي هرکدام از واحدها، واحد Stand By جايگزين ان مي شود.
واحدهای مستقر در قسمت Gas Treatment :
واحد 107: واحد جداسازی NGL (NGL Fractionation)
واحد 108: واحد بازيافت گوگرد (Sulfur Recovery )
واحد 113: واحد باز يافت سودا (Caustic Regeneration)
واحد 114: واحد تصفيه پروپان (Propane Treatment)
واحد 115: واحد تصفيه بوتان (Butane Treatment)
واحد 116: واحد تصفيه اتان (Ethane Treatment)
واحد 144: واحد ذخيره گوگرد مايع و جامدسازي آن (Liquid Sulphur Storage & Solidification unit)
واحد107 : جداسازي NGL( NGL Fractionation)
هدف ازطراحي اين واحد جداسازي پروپان و بوتان وهمچنين c5+ از خوراک ورودي مي باشد. خوراک ورودي اين واحد از واحد بازيافت اتان (واحد 105) وبا ميزان خوراک 97 تن بر ساعت به داخل برج دی پروپانايزر هدايت مي گردد.اين برج داراي 32 سيني از نوع Valv trayکه براساس شرايط دما 138 درجه در پايين برج و 5/62 درجه در بالای برج وفشار barg8/21 پروپان ازترکيبات سنگينتر جدا شده واز بالاي برج به شکل گاز به سمت Air Cooler فرستاده شده وپس ازکاهش دما بطورکامل به مايع تبديل شده وبه سمت رفلاکس درام فرستاده مي شود.پس ازان خروجي از رفلاکس درام دو شاخه شده يکي به سمت بالاي برج به عنوان رفلاکس وديگري به عنوان محصول توسط پمپهاي مربوطه به واحد114 جهت انجام عمليات مرکاپتان زدايي و خشک نمودن روا نه مي شود. ترکيبات سنگينتر C4+از پايين برج به سمت برج دی بوتانايزر که داراي 28 سيني ازنوع Valve tray مي باشدفرستاده مي شود.
واحد 108: بازيافت گوگرد Sulphur Recovery Unit :
هدف از اين واحد 108، واحد بازيافت گوگرد، توليد گوگرد مايع تجارتي از گازهاي اسيدي حاصله از واحد شيرين سازي گاز و همچنين حصول يك گاز H2S مازاد با غلظتي كمتر از ده ppm ميباشد. البته واحد بازيافت گوگرد، بخار LP نيز توليد ميكند كه به هدر بخار LP اصلي جهت مصرف عمومي پالايشگاه تزريق ميشود. اين واحد جهت توليد گوگرد از گازهاي اسيدي از مكانيزم كلاوس clavs بهبود يافته پيروي ميكند. مقادير توليدي گازهاي اسيدي بدين صورت است كه هر واحد 108، يك Train شيرينسازي گاز را تأمين ميكند
اصولاً، فرآيند اين كار، شامل سوزاندان يك سوم از گاز H2S و توليد گوگرد با توجه به واكنشهاي زير ميباشد :
(1)
(2)
واحد 144 : ذخيره گوگرد و دانهبندي گوگرد :
ظرفيت اين واحد 400 تن گوگرد گرانول در روز جهت صدور ميباشد. گوگرد مايع دريافتي از 4 واحد 108 در مخزن ذخيره گوگرد جمعآوري ميشود. 144-101 ظرفيت عملي اين مخزن 1800 مترمكعب ميباشد. مطابق با 8 روز توليد گوگرد. اين مخزن مجهز به سيستم گرمايش با بخار LP ميباشد. جهت ثابت نگه داشتن دما در حدود °c 135.واحد گرانولسازي گوگرد همانگونه كه اشاره گرديد از طراحيهاي شركت Enersnl / procor GXTM ميباشد. گوگرد مايع بوسيله 2 پمپ به داخل گرانوليتور پمپاژ ميشود.
با عبور گوگرد از ميان نازلها و برخورد آن با قطرات آب تشكيل دانههاي جامد گوگرد خواهد داد. بعد از دانهبندي، دانههاي ريز و كوچك مجدداً به گرانوليتور باز ميگردند و دانههاي درشتتر توسط نوار نقالهها به داخل 2 سيلو حمل خواهد شد ظرفيت اين سيلوهاي ذخيره، براي توليد 24 ساعت گرانول گوگرد كفايت خواهد كرد.
) :Equipment List ليست تجهيزات (
Liquid sulphur storage tank
Liquid sulphur pumps
Liquid sulphur filters
Sulphur granulation unit
Collecting conveyor
Bucket elevator
Reversible conveyor
Granulated sulphur storage silos
Truck loaders
واحد113 : بازيافت کاستيک (Castic Regeneration)
هدف از احداث اين واحد احياي کاستيک مصرفي درواحدهاي 114و115مي باشد . دراين واحد ها دراثر تماس کاستيک با پروپان وبوتان ،مرکاپيتهاي موجود درگاز جذب کاستيک شده که مرکاپتايد ناميده مي شود .دراين واحد مرکاپتايد موجود درکاستيک طي واکنش باهوا در حضور کاتاليزور تبديل به دي سولفايد ايل (DSO)شده واز کاستيک جدا مي شود .طبق آنچه که بيانگرديد جريان RICHکاستيک ورود به واحد که شامل کاستيک ،مرکاپتانهاي جذب شده ومقداکمي CO2 و H2S است دربرج اکسيد ايزر ودرحضور کاتا ليست LCPS 30واکسيژن واکنش زير رخ ميدهد :
2RSH+1/2O2 RSSR+H2O
واحد 114: مرکاپيتان زدائي و ابگيری ازپروپان (Propan Treatment and Drying)
هدف ازاحداث اين واحد،مرکاپيتان زدائي ازپروپان استحصالي از واحد107 مي باشد.اين پروپان شامل اتيل ومتيل مرکاپيتان وساير ترکيبات گوگردي ميباشدکه توسط کاستيک 18% اين مرکاپيتانها دربرج اکستراکتور ازپروپان جدا ميگردد وکاستيک جهت احياء به واحد 113 ارسال مي گردد.اين واحد نيز در دو واحد مشابه به طور موازي طراحي گرديده است(فاز 4و5) خوراک ورودي به هريک ازاين دو واحد 41 تن برساعت ميباشد خوراک درشرايط دما ي وفشار 32 بار واحدمي شوددر اين واحد ازروش اکستراکشن جهت جداسازي مر کاپيتان بوسيله کاستيک استفاده مي شود.کاستيک مصرفي داراي غلظت 18 درصد دراکستراکتور و 7درصد درقسمت Finishing Drum مي باشد.پروپان ابتدا واردمبدل حرارتي 114-E-114 شذه ودماي آن 60به 40درجه مي رسدسپس وارد برج اکستراکتورمي شود.اين برج داراي 15 سيني از نوع Sieve tray است وپروپان از پائين وکاستيک از بالاي برج به برج وارد مي شود.
واحد115 : مرکاپيتان زدائي و ابگيری از بوتان(Botane Treatment and Drying )
هدف ازاحداث اين واحد،مرکاپيتان زدائي از بوتان استحصالي از واحد107 مي باشد.اين بوتان شامل اتيل ومتيل مرکاپيتان وساير ترکيبات گوگردي ميباشدکه توسط کاستيک 18% اين مرکاپيتانها دربرج اکستراکتور از بوتان جدا ميگردد وکاستيک جهت احياء به واحد 113 ارسال مي گردد.اين واحد نيز در دو واحد مشابه به طور موازي طراحي گرديده است(فاز 4و5) خوراک ورودي به هريک ازاين دو واحد 26 تن برساعت ميباشد
واحد116 :شيرين سازي و ابگيري از اتان (Ethane Treatment and Drying)
اين واحدجهت حذف دي اکسيدکربن ازاتان توليدي که ازبرج دي اتانايزر واحد105 به اين واحد ارسال مي گردد ،طراحي گرديده است.محصول خروجي نهايتاً جهت تبديل به ساير موادشيمايي به پتروشيمي واقع درعسلويه صادر مي گردد.براي جداسازي دي اکسيدکربن ازاتان ازخاصيت جذب انتخابي دي اتانول آمين(DEA) استفاده شده است.آمين مصرفي داراي غلظت 38 درصد وزني مي باشد .پس از حذف Co2 ازاتان ،گا ز خروجي جهت نم زدائي به برجهاي خشک کن (Dryer) فرستاده مي شود وآمين خروجي ازبرج جذب نيز جهت احياء به برج Regenerator فرستاده ميشود.حداقل خوراک دريافتي به ميزان 30 درصد ظرفيت طراحي شده مي باشد .
اين واحددر دو واحدمشابه به صورت مواز ي درفازهاي 5و4 احداث گرديده است.خوراک ورودي به واحددرفشار 4/23 بار ودماي 40-37 درجه سانتي گرادمي باشد وظرفيت طراحي هرواحد 65500 کيلوگرم برساعت وميزان خوراک درشرايط عادي 59500 کيلوگرم برساعت مي باشد.
واحدهاي يوتيليتي :.
واحد 120: واحد توليد و پخش و توزيع برق (Electrical Generation & Distribution)
واحد 121: واحد توليد و توزيع بخار (Steam Generation & Distribution)
واحد 123: واحد هواي سرويس و ابزار دقيق (Instrument & Service Air)
واحد 124: واحد توليد و توزيع نيتروژن (Nitrogen Distribution)
واحد 125: واحد آب ورودي از دريا (Sea Water Intake)
واحد 126: واحد نمكزدايي از آب دريا (Sea Water Desalination unit)
واحد 127: واحد سختي گيري از آب (Water Polishing)
واحد 128: واحد توليد آب آشاميدني (Potable Water)
واحد 129 : واحد تصفيه آب صنعتي (Water Effluent Disposal)
واحد 130 : واحد توليد آب آتش نشاني (Fire water)
واحد 131 : (Diesel Oil)
واحد 132 : واحد توليد آب جهت خنك كردن (Cooling water)
واحد120: توليد و توزيع الكتريسيته :
تأمين الكتريسيته مصرفي پالايشگاه و توزيع آن جهت تمامي مصرفكنندگان منطقه از اهداف تأسيس اين واحد ميباشد. بار الكتريسيته مصرفي كليه مصرفكنندگان توسط 4 توربين گازي با هر كدام به ظرفيت 30 مگاوات و يك توربين بخار به ظرفيت 19 مگاوات توليد ميگردد. تمامي توربينهاي گازي، و توربين بخار قابليت كاركرد به صورت جداگانه و موازي را دارا هستند. تمام برق مصرفي و سيستم توزيع جهت عمليات مداوم در حداكثر بار مناسب است. بار الكتريسيته در سه قسمت زير طبقهبندي ميشود :
1- الكتريسيته نرمال2 - الكتريسيته ضروري و لازم 3- الكتريسيته حياتي به جهت تغذيه VPS- سيستمهاي DC، آژير عمومي و چراغهاي تخليه و گريز از منطقه الكتريسيته حياتي جهت تغذيه آن دسته از سيستمها و وسايلي ميباشد كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم در ايمني و حفاظت منطقه و افراد تأثيرگذار است. در صورت shut down اين وسايل به طور خودكار مجدداً start خواهند شد و توسط ديزل ژنراتورهاي اضطراري تغذيه ميگردند.در صورت Shut Down اين وسايل نيز مجدداً استارت و توسط ديزل ژنراتورهاي اضطراري تغذيه ميگردند.
سيستم كنترل توزيع جريان برق (PDCS) امكان نظارت بر شبكه توزيع را فراهم آورده است. اين سيستم ميتواند نمايش آشكار و صحيحي از تمامي مصرفكنندگان فراهم آورد. براي مديريت صحيح بر توزيع برق در واحدها از switch board 33 kv تا تابلوهاي ولتاژ پايين. اين سيستم همچنين قابليت كنترل از راه دور كليه مصرفكنندگان واحد را داراست.
امكانات توزيع الكتريسيته درون اتاقهايswitch gear ، و ترانسفورماتورهاي مربوطه در بيرون ساختمان مجموعاً تشكيل دهنده يك ايستگاه توزيع برق ميباشند.
واحد 121- توليد بخار و توزيع :
هدف از احداث اين واحد تغذيه بخار براي تمامي مصرفكنندگان فازهاي 4 و 5 ميباشد بخارات مايع شده سپس مجدداً استحصالو براي استفادة مجدد وارد شبكه توليد بخار ميگردد. اين واحد همچنين قابليت تأمين cold wnd و B- FW را نيز با واحدها داراست.توليد بخار : 1+3 بويلر هر كدام با ظرفيت 170 تن بر ساعت وظيفه توليد بخار را بر عهده دارند. بويلرهاي 121-PS-101-A, B, C, D با توليد بخار سوپرهيت فشار بالا، امكان بهرهبرداري از توربين بخار 120GS-102 را فراهم مينمايند. همچنين با دي سوپرهيت شدن و تبديل به بخار HP اشباع و بخار LP، اين دو فرآورده را نيز جهت مصرف واحدها توليد مينمايند. تحت شرايط نرمال بخار خروجي از توربين بخاري قسمت عمده بخار LP اشباع را تأمين مينمايد. در شرايط كاهش ظرفيت اين بخار تنها بوسيله دي سوپرهيترها توليد ميگردد. كه اساس آن شكستن فشار در يك شير فشارشكن و تزريق آب به بخار HP ميباشد.
بخار HP سوپرهيت، فشار 44bar، دما 385° مصرف واحدهاي 120 , 121
Steam
Pressure
bar
Temperature
°c
Unit Consumers
HP super Heat
44
385
120-121
HP suturation
43
274
103-104-105-108-146
LP suturation
5.5
185
100-101-102-108-109-114-141-144-146
واحد 123: هواي ابزار دقيق و هواي سرويس :
اين واحد به منظور توليد و تأمين هواي ابزار دقيق و هواي يوتيليتي جهت مصارف روزانه طراحي گرديده است.هواي ابزار دقيق به شرح زير توليد ميگردد.
2+1 compressors, 6900 Nm3/h which is 50% capacity
2+1 dryer 3550 Nm3/h which is 50% capacity
دو كمپرسور هوا نصب شده به صورت موازي بدين منظور فراهم گرديده است. پس از فشردهسازي تا 8 بار .2+1 dryer قسمتي از اين هواي (screw type) مرطوب فشرده شده به واحد توليد نيتروژن 124 فرستاده ميشود. قسمت ديگر اين هواي پس از گذر از يك Air dryer (خشككننده هوا) كه حاوي 203 ميباشد جهت توزيع به هدر اصلي هواي ابزار دقيق و هواي سرويس فرستاده ميشود. گفتني است سه خشككننده هوا همواره در دسترس ميباشد. يكي در حال عمليات خشك كردن ديگري در حال احيا و سومي به صورت آماده به كار.
هواي مرطوب: اشباع با آب فشار 0/9 بار دماي ماكزيمم °c55 براي تغذيه واحد 124.
هواي ابزار دقيق : فشار 8 بار دماي °c65 براي توزيع در تمام واحدها.
هواي سرويس (يوتيليتي) فشار 8 بار دماي °c65 براي توزيع در تمام واحدها اين هوا فقط به صورت مقطعي مصرف ميشود.
واحد 124- توليد نيتروژن :
هدف از طراحي اين واحد توليد يك منبع پاكيزه و مطلوب از نيتروژن با شرايط خواسته شده براي مصارف روزانه ميباشد.اين واحد تشكيل شده است از
1 - مجموعه توليد نيتروژن به ظرفيت 1600 m3/h از نيتروژن گازي و 300 m3/h نيتروژن مايع.
2- مخزنهاي ذخيره نيتروژن مايع و قسمت تبخير با ظرفيت 3300 مترمكعب بر ساعت نيتروژن گازي.
هواي مرطوب فشرده شده از واحد 123 وارد مجموعه توليد نيتروژن ميگردد.
با استفاده از روش تقطير cryogenic با تقطير هواي مايع ميتوان مقادير قابل توجهي نيتروژن بدست آورد. گاز نيتروژن به دست آمده مستقيماً به شبكه توزيع فرستاده ميشود.
در هنگام مصارف اضطراري نيتروژن مايع با ورودن به تبخيركنندهها هر يك به ظرفيت 1650 m3/h گاز نيتروژن، تبديل به گاز گرديده و پس از گرم شدن در يك هيتر آماده مصرف ميگردد.
مصارف نيتروژن :
نيتروژن با فشار 7/7 بار و دماي °c57 با كيفيت خواسته شده جهت مصارف زير استفاده ميگردد: تخليه سيستمها و وسايل در هنگام shut down , start up
Blonketing مخازن ذخيره- sumpdrum :
Buffer gas جهت آببندي كمپرسورها- به عنوان inerting gas پيش از آغز تعميرات اضطراري بر روي ظروف و وسايل purging آنالايزرها و ديگر موارد ابزار دقيق. تأمينكننده فشار مثبت در برجهاي فلز در صورت افت ناگهاني فشار fuel gas.
واحد 125: sea water in take دريافت آب دريا :
جهت تأمين آب صنعتي و شرب مورد نياز مجتمع پارس جنوبي واحد 125 در كناره ساحل دريا بنا شده است. 4 خط لوله 56 در فاصله 800 متري ساحل آب دريا را به طرف پمپها هدايت مينمايند. آب دريا از 1+2 پمپ گريز از مركز عمودي هر يك به ظرفيت m3/h 1800 به طرف coares filters پمپاژ ميشود. آب پس از گذر از اين فيلترها وسيله خط لوله زيرزمين به پالايشگاه ميرسد. در اين واحد با گرفتن قسمتي از آب دريا و الكتروليز آن هيپوكلريت سديم توليد ميشود كه جهت حذف جلبكها و مواد آلي از مسير در دو بخش (در 800 متري تأسيسات درون دريا) به ورودي آب دريا و ورودي پمپها تزريق ميگردد.آب دريا در پالايشگاه با 5/11 بار و °c 25 با جريان مورد نياز براي مصرفكنندگان زير توزيع ميگردد.آب درياي گرم شده به همراه آب نمك از واحد 126 با كمك نيروي وزني خود به طرف حوضچه برگشتي آب دريا جريان مييابد. (out full basin) و سپس به به سوي دريا جريان مييابد.
واحد 126: تقطير آب دريا (desalination) :
اين واحد آب تقطير شده و نمكزدايي شده را جهت مصرف تأسيسات آماده مينمايد. سه واحد تقطير هر كدام با ظرفيت 1300 تن در روز مسئوليت اين مهم را به عهده دارند. اصول اين عمليات بر پايه روش thermocompression ميباشد. آب دريا در سلول اول برخورد با تيوبهاي حاوي بخار LP تبخير شده و با سرد شدن در سلول مجاور، آب تقطير شده حاصل ميشود. آب نمك غليظ شده نيز در اين فرآيند بدست ميآيد كه به طرف حوضچه بازگشتي آب دريا رهسپار ميشود. آب تقطير شده پس از تزريق كلر ذخيره و سپس (هيپوكلريت سديم) مصارف زير پمپاژ ميگردد.
1- واحد 127 (يون زدايي)
2- واحد 130 (مخزن آب آتشنشاني)
3- واحد 132 (cooling water)
4- واحد 129 (آب آشاميدني)
5- درام desalter در واحد 103 در اين واحد تزريق هيپوكلريت.
واحد 127- Scale polishing water آنتي فوم و آنتي seal :
اين واحد وظيفه توليد و توزيع آب يونزدايي شده جهت مصارف مورد نياز تحت شرايط تعيين شده به عهده دارد. ظرفيت اين واحد m3/h 95ميباشد. اصول روش يونزدايي بر پايه تعويض يون استوار است. در دو مجموعه يونزدايي اين واحد مخلوطي از رزينهاي جذبكننده كاتيون و آنيون موجود ميباشد.
آب ورودي در تماس با اين رزينها، املاح معدني خود را از دست خواهد داد. بعد از اينكه بسترهاي رزيني اشباع گرديد. احياي آنها بوسيله اسيد سولفوريك 96% و كاستيك 40 درصد انجام ميپذيرد. اين بسترهاي رزيني معمولاً به صورت سري در حال كار ميباشند. هر چند كه در شرايط ويژه و غيرنرمال ميتوانند به صورت موازي با ظرفيت m3/h 190 سرويسدهي نمايند. اين آب عاري از يونها و املاح سپس به مصرف آب ورودي ديگهاي بخار (121) و آب شستشوي توربينهاي گازي ميرسد. (120 و 106).
واحد128 :توليد اب اشاميدني (Potable Water)
هدف از اين واحد توليد آب بهداشتي و آشاميدني و همچنين آب مورد نياز در مصارف عمومي واحدها به عنوان آب يوتيليتي ميباشد. ظرفيت اين واحد m3/h25 ميباشد. آب تقطير شده از آنجا كه به علت فقدان يونهاي مورد نياز بدن براي آشاميدن مناسب نيست در اين واحد تحت تزريق كلريد كلسيم و بيكربنات سديم قرار ميگيرد. همچنين جهت ضدعفوني كردن تزريق هيپوكلريت سديم در اين واحد انجام ميپذيرد. (فقط براي آب آشاميدني) جلوگيري از رشد باكتريها و مواد آلي، آب ذخيره شده در مخزن اين واحد به طور دائم وارد يك مبدل شده و از آنجا مجدداً به مخزن وارد ميشود .
همچنين از اين اب دردسشويي ها و دوشهاي داخل سايت و Eyewash استفاده مي شود. اب ورودي به واحد که از واحد 126 وارد مي شود توسط تزريق سه ماده شيميايي به اب تبديل مي شود.
اين مواد شيميايي عبارتند از: بي کربنات سديم، کلريد کلسيم وهيپوکلريد سديم که دوتاي اول جهت تأمين املاح مورد نيازبدن وسومي جهت ضدعفوني کردن اب بکار مي روند. تزريق مواد توسط پمپهاي تزريق صورت مي گيرد. هرکدام ازاين مواد داراي تانک اصلي بزرگتر ويک تانک کوچک بنام Buffer تانک مي باشند. اب Potable شده درنهايت توسط يکExchanger به دماي مناسب جهت ذخيره درتانک مي رسد.
واحد 129: تصفيه پساب صنعتي :
هدف از اين واحد جمعآوري- تصفيه و معدوم كردن انواع پسابهاي صنعتي كه در فازهاي 4 و 5 توليد شدهاند ميباشد. 3 مجموع تصفيه مجزا و همچنين حوضچه برگشتي آب دريا در اين واحد قرار گرفتهاند. اين مجموعه پساب بهداشتي را از فاضلاب خانگي منطقه دريافت ميدارد. آب پس از تصفيه بيولوژيگي و ضدعفوني شدن به طرف حوضچة آبياري و از آنجا توسط كاميونها جهت مصارف آبياري محوطه برده ميشود. اضافه آب تصفيه شده به طرف دريا فرستاده خواهد شد اين مجموعه مستقل از 2 مجموعه ديگر بكار برده ميشود. اين واحد پساب شيميايي و كاستيك را از سه منبع زير دريافت ميدارد. پساب شيميايي از واحد 114- كاستيك مصرف شده از واحد 114 و پساب شيميايي از شبكه فاضلاب شيميايي منطقه با ظرفيت 5/4 مترمكعب در روز.
جريان پسابها در يك تانك مخلوط شونده خنثي خواهند شد. با افزودن اسيد يا كاستيك (با توجه به PH)، پسابهاي خنثي شده سپس به صورت طبيعي به طرف oily water inlet sump جريان مييابند تا ذرات احتمالي روغن از آن جدا گردد.
تصفيه پسابهاي نفتي (هيدروكربني) oily water
پسابهاي نفتي به صورت زير تصفيه ميگردند.
سه جداكننده API و 2 شناوركننده مجموعاً با ظرفيت 80 مترمكعب بر ساعت اين مجموعه پساب خود را از منابع زير دريافت ميدارد.
1- شبكه فاضلاب نفتي و هيدروكربني
2- شبكه فاضلاب آبهاي آلوده به مواد هيدروكربني
3- پسابهاي جانبي (از واحدهاي 108، 109، 121،146).
اين پسابها در ابتداي ورود به كانالهاي API تحت تزريق دي امولسيفاير قرار ميگيرند تا روند 2 فازي شدن پساب شتاب بيشتري بگيرد. پس از اين فرآيند و جدا شدن مقدماتي مواد هيدروكربني از آب، پساب وارد حوضچه شناورسازي ميشود. بيش از اين يك عامل شناوركننده به آب تزريق ميگردد تا به جداسازي بهتر مواد نفتي از پساب كمك نمايد.
اين پسابها (observation basin) سپس به حوضچه ديگري جريان مييابد تا با سرريز شدن از آن به حوضچه برگشتي آب دريا (out full basin) جاري شود و از آنجا مستقيماً وارد دريا گردد. مواد نفتي استحصالAPI شده نيز ميتوانند به مخزن off- spec پمپ شوند.
لازم به ذكر است حوضچه observation basin آبهاي تصفيه شدة ديگري را نيز به قرار زير دريافت ميدارد كه همگي آنها نهايتاً به out fall basin و از آنجا به دريا جريان مييابند.
واحد 130: آب آتش نشاني Fire water :
هدف از آن تأمين آب آتشنشاني با فشار و فلوي مطلوب براي سيستم آتشنشاني فازهاي 4 و 5 ميباشد. 2+1پمپ هر كدام با ظرفيت 1000 مترمكعب بر ساعت. مخزن ذخيره آب آتشنشاني به طور دائم با آب (از واحد 126) تقطير شده پر گرديده است. ظرفيت اين مخزن معادل 6 ساعت نياز ماكزيمم و متوالي به آب آتشنشاني ميباشد. عامل شيميايي بيوكسايد به آب تقطير شده ورودي به اين مخزن تزريق ميشود تا از رشد باكتريها و جلبكها درون مخزن جلوگيري بعمل آيد. از پمپهاي آتشنشاني مجهز به موتورالكتريك است و دو پمپ ديگر مجهز به موتور ديزل ميباشد كه وظيفه پمپاژ آب از مخزن به درون رينگ آتشنشاني منطقه را به عهده دارند.
يكي ديگر از سيستمهاي ايمني وابسته به آب آتشنشاني deluge systemميباشد. در اين سيستم كليه برجها- درامهايي كه نوعي از مايعات هيدروكربني و آتشگير در آنها جريان دارد. مجهز به آپ پاشهاي اتوماتيكي ميباشد كه در صورت بالا رفتن بيش از حد دما، فعال خواهند شد. و آب را با فشار به بيرون افشانه مينمايند.
واحد 131: مخازن ذخيره ديزل و ژنراتورهاي اضطراري ديزل :
در صورت از كار افتاده توربوژنراتورهاي واحد 120، ديزل ژنراتورهاي اضطراري بلافاصله به سرويس خواهند آمد. اين برق اضطراري توسط 2 ژنراتور هر كدام به ظرفيت 2 مگاوات تأمتين ميشود. اين ژنراتورها در فاصله 600 متري از محوطه مخزن ديزل قرار دارد.
سوخت ديزل توسط تانكرهاي بياباني به اين مخزن حمل ميگردد و در آنجا ذخيره ميشود. تزريق عامل بيوكسايد به جهت جلوگيري از رشد باكتريها در اين مخزن انجام ميپذيرد. ديزل توسط توسط پمپهاي ديزلي پس از گذر از يك فيلتر به شبكه توزيع پمپاژ ميشود. مصرفكنندگان اين سوخت موتور ديزلي پمپ آتشنشاني و ديزل ژنراتورهاي واحد 131 ميباشد.
واحد 132: cooling water :
اين واحد تأمينكننده آب خنككننده براي مصارف عمومي با شرايط خواسته شده ميباشد. آب خنككننده توسط 2 واحد سرمايش توليد ميگردد هر كدام با ظرفيت 140 مترمكعب بر ساعت اين آب سپس توسط پمپ به درون يك حلقه بسته از مصارف پالايشگاه پمپاژ شده و مجدداً به اين واحد باز ميگردد. دماي آب برگشتي در حدود °c40 است سپس به درون 2 چيلر 132 E- 101 A,B جريان مييابد تا دماي آن تا °c30 كاهش يابد.
اين تبادل گرمايي با عامل سردكننده R 134 انجام ميپذيرد. اين آب خنككننده سپس به طرف شبكه توزيع و مصرفكنندگان جريان مييابد. اين واحد در صورت كمبود آب در اين واحد، واحد 126، آب كافي را به اين واحد تأمين مينمايد.
مصارف زير از معمولترين مصارف آب خنككننده ميباشد :
خنك كردن mechanical seal و bearing ماشينهاي چرخشي هر جا كه خنك كردن با هوا غيرعملي است.
جهت خنك كردن آب آشاميدني خنك كردن محلول كاستيك در ضمن فرآيند رقيقسازي و همچنين براي مصارف نمونهگيري و خنك كردن نمونههاي آزمايشگاهي عامل سردكننده R-134 پس از تبخير شدن در 132-G101 A,B در يك كمپرسور فشرده ميگردد.
سپس با گذشتن از چند كولر هوايي خنك گرديده و در يك مخزن ذخيره كوچك جمعآوري و مجدداً وارد سيكل سرمايش ميگردد.
واحدهاي Off Site :
واحد 106: واحد ارسال گاز (Export Gas Compression and Metering)
واحد 140 : (Flares and Blow Down)
واحد 141 : واحد دور ريز ضايعات (Utility & off site Drain)
واحد 142: واحد گودال سوخت (Burn pit)
واحد143: واحد ذخيره و صدور مايعات گازي (Condensate storage and export)
واحد 144: واحد ذخيره گوگرد مايع و جامدسازي آن (Liquid Sulphur Storage & Solidification unit)
واحد 145: واحد ذخيره پروپان جهت سردسازی (Propane Refrigeration storage unit)
واحد 146: واحد ذخيره مواد شيميايي (Chemical Storage unit)
واحد 147, 148: واحد ذخيره پروپان و بوتان storage unit ) Butane & ( Propane
واحد106 : انتقال گاز به خط گاز سراسري (Gas Export)
هدف از اين واحد به ارسال واندازه گيري گاز توليد شده در پالايشگاه که از واحدهاي 105 گرفته مي شود به خط "56 کشوري ميباشد. اين واحد شامل 6 کمپرسور مي باشد که درحالت نرمال 4 عدد ازانها درسرويس ودوعدد به عنوان Stand By عمل مي کنند.
اين کمپرسورها به ترتيب شامل يک Starter ، Compressor Air ، محفظه احتراق ، توربين و مرحله اول Gas Copressor که همگي بر روي يک شفت سوارهستند. ومرحله دوم که براي صادرات گاز استفاده مي شود وگاز توليدي پالايشگاه توسط اين قسمت کمپرس مي شود. اين مجموعه بايد گاز توليدي درفازهاي 4و5 راکه 50 ميليون متر مکعب بافشار92 بار ودمايC 58 به خط گاز سراسري ارسال مي کند.
واحد : 140 مشعل (Flare)
اين واحد شامل 9 مجموعه درام مي باشد كه در دو فاز تقسيم شده اند. 4 عدد درفاز5 و5 عدد درفاز4، که درهر فاز درامهاي HP دو عدد ،MP وLP (هر کدام يک عدد) و درهر دو فاز دقيقأ شبيه به هم بوده و درفاز 4 يک درامLLP هم موجود مي باشد. وظيفه اين درامها جمع اوري گازهاي ازاد شده ازواحدهاي پروسسي و فرستادن انها براي Flare مي باشد. چنانچه مايعاتي بدليل افت فشار دراين درامها جمع شوند ، بوسيله پمپهاي هر درام به تانک Off Spec يا به 142 فرستاده مي شود. اين واحد همچنين شامل 6 فلر مي باشد که به دو فاز 4و5 تقسيم مي شود. و هر فاز شامل يک فلرHP ، يک فلرMP و يک فلرLP مي باشد. درام Heater نيز بهLP وصل مي شود.
Flare header
Symbol
Flare K.O. Drum
Flare stack
HP wet gas flare
FA 2/3
140-D-101/102
HP flare ph 2/3
HP Dry gas flare
FC 2/3
Acid HP wet gas flare
FS 2/3
140-D-103/203
Acid MP flare phase 2/3
Acid HP dry gas flare
FT 2/3
LP flare gas flare
FB 2/3
140-D-102
LP flare phase 2/0
واحد141 : فاضلاب (Drain)
اين واحد شامل يک درام زير زميني و يک پمپ عمودي مي باشد که برروي درام نصب شده است و مايعات را به تانک Off Spec يا به واحد Burn Pit مي فرستد. اين مخزن مخصوص جمع اوري مايعات Drain شده از واحدهاي پالايشگاه مي باشد.
واحد142 : Burn Pit
اين واحد خوراك خود را از تانكOff Spec مي گيرد وهدف ان سوزاندن مايعات و هيدروکربنهايي است که قابل استفاده نمي باشند. اين واحد شامل دو قسمتIn Site وOut Site مي شود. درقسمت In Site تنها شامل يک درام و دو پمپ مي شود که يکي ازپمپها(102_D_142) بصورت عمودي نصب شده و مخصوص فرستادن مايعات از درام Burn Pit (101_D_142) به منطقه اصلي Burn Pit که اين مايعات توسط يک مشعل متحرک که مي تواند حول يک محور بچرخد ، سوزانده مي شود.
پمپ ديگر (102_P_142) يک پمپ کوچکتر است که براي فرستادن Sour Water جدا شده ازهيدروکربنهاي درون درام استفاده مي شود. اين پمپ به صورت افقي نصب شده است و اب را به واحد Sour Water Stripper مي فرستد. هردو پمپ به صورت Centrifugal عمل مي نمايند. قسمت اصلي هم شامل يک حوضچه تقريبأ U شکل ، يک مشعل و پنل استارت مشعل مي باشد که دراين قسمت مايعات وهيدروکربنهاي اضافي سوزانده مي شوند.
واحد143 : تانکهاي ذخيره کاندنسيت (Storage Tanks)
اين واحد شامل يک تانک ذخيره براي Off Spec که از نوعFix Roof و چهارتانک ذخيره On Spec که ازنوعFloat Roof مي باشد. تانک Off Spec که براي ذخيره Condensate نامرغوب استفاده مي شود.
قدرت ذخيره سازيm3 46300 را دارد و درداخل پالايشگاه قرار دارد و مخازن On Spec کهCondensate مرغوب باRVP مناسب را ذخيره مي کند، باظرفيت ذخيره سازيm3 60000 براي هرتانک درفاصلهkm 3 پالايشگاه قرار دارد.
واحد 145: ذخيره پروپان
اين واحد جهت ذخيره موقت پروپان و تغذيه 4، واحد 107 جهت استفاده در gastrain در سيستم سرمايش طراحي گرديده است. در اين مخزن از يك ايستگاه موقت بارگيري مجهز به لولههاي لاستيكي جهت بارگيري استفاده ميگردد اين مخزن به جهت عايقبندي كاملاً پوشانده شده است. اين مخزن همچنين مجهز به برجهاي HP flare در شمال پالايشگاه قرار گرفتهاند.فلوي طراحي شده براي هر يك از آنها 1300 mmscfd است مطابق با تخليه كامل يك Train در حالت اضطراري.
گازهاي اضافي و زائد پرفشار سيستم ميتواند از يك سيستم كنترل پرفشار آزاد شده باشد يا از شيرهاي ايمني (psv) و شيرهاي تخليهكننده اضطراري (BDV) يا تخليه گاز از ظروف تحت فشار بالا.
اما گازها و بخارات فشار متوسط ميتواند از منابع زير جمعآوري گردد: در ضمن تخليه اضطراري واحد 2- گاز اسيدي در صورت از سرويس خارج شدن واحدهاي 108.
اگر گاز اسيدي نتواند به حالت محترق باقي بماند با مقادير كافي از Fuel Gas مخلوط ميشود. هر يك از برجهاي Acid Gas Flare در قسمت شمال پالايشگاه و در مجاورت HP flare قرار دارند.فلو طراحي شده براي اين قسمت MMSCFD 40/182 ميباشد.اما بخارات و گازهاي زائد كم فشار از منابع زير جمعآوري ميشود.
گاز از سيستمهاي تخليه بسته يك flash drum. گازهاي زائد از ديگر واحدهاي تحت فشار LP، گازهاي آزاد شده از شيرهاي ايمني و bypass آنها گازهاي پوششدهنده (blankcting) برجهاي Lpflare در شمال غربي پالايشگاه واقع شدهاند. و جريان طراحي شده براي هر يك MMSCFD 2/45 است.
واحد146 : ذخيره مواد شيميايي (Chimical Storage)
اين واحد براي ذخيره مواد شيميايي براي تهيهMake Up واحدهاي پالايشگاه و ذخيرهDSO توليد شده درواحد 113 براي فروش مي باشد. اين واحد شامل تانک ذخيره MDEA ، MEG ، DSO، DEA7% NAOH و دو درام براي ذخيره متاتول و NaoH40% استفاده مي شود.
هرکدام اين تانکها داراي پمپهايي جهت ارسال به واحدهاي مصرف کننده اين مواد شيميايي مي باشند
Storage
Chemical
146-T-101
MDEA
146- T-102
MEG
146-T-103
TEG
146-D-101
Methanol
146-D-102
Canstic soda
146-T-104
Disulphide oil
واحد147 : سرماسازي و ذخيره پروپان (Propan Storage and Export/Refrigeration)
پروپان حاصل از واحد 114 بايد براي ذخيره سازي به صورت مايع درايد. به همين دليل ان را درواحد 147 درمعرض پروپان مايع قرارمي دهند. تاخنک سازي و مايع گردد.درواحد 147سه سرماساز101و102و103 E_وظيفه سرماسازي پروپان را برعهده دارند. اين سرد کننده ها ازنوع Kettle Type مي باشند که پروپان ورودي به واحد ازTube انها و پروپان سردساز ازدرون Shell مي گذرند . پروپان ورودي با دماي C40 و فشار barg 28 وارد مي گردد. از سردساز 103، 102، 101 به ترتيب مي گذرد و دماي ان به تريتب به C19 وC14وC37 و فشار نهايي 2 مي رسد. پس از ان به تانکهاي A/B_101 که هرکدام گنجايشي معادلm3 45000 دارند، وارد مي گردند. اين تانکها ازنوع سقف ثابت مي باشند و درون انها پمپهايي قرار دارد که پروپان مايع را براي بارگيري به اسکله مي فرستد. دراين تانکها همواره مقداري گاز پروپان وجود دارد که بايد به صورت مايع درامده و به تانکها بازگردانده شود. به همين دليل يک چرخه سردساز وجود دارد که شامل کمپرسورA/B102 و يک ميعان کننده ازنوع Kettle Type است که با پروپان مايع خنک مي شود. پروپان خنک شده ومايع شده به 106_D وارد شده و با پمپهاي A/B104 به تانک برگردانده مي شود.
واحد148 : سرماسازي وذخيره بوتان (Butane Storage and Export / Refrigeration)
واحد 148 شامل سه سرماساز ازنوع Kettle Typeمي باشد. (102و101_E_148) که با پروپان سردساز 147به عنوان سردساز کار مي کند. بوتان ورودي به واحد 148 از واحد 115 را سرد و مايع مي کند و به تانکهاي ذخيره بوتان مي فرستد و103_E_148 که ان نيز ازنوع Kettle Type مي باشد، جهت سردسازي و مايع سازي بوتان چرخه اماده سازي خط صادرات بکار مي رود.
ميدان گازی پارس جنوبی با مساحت 3700 کيلومتر مربع بالغ بر 14 تريليون متر مکعب گاز به همراه 18 ميليارد بشکه ميعانات گازی در لايه های مختلف ، يکی از بزرگترين منابع گازی مستقل جهان می باشد و بر روی خط مرزی مشترک ايران و قطر و به فاصله ی 105 کيلومتری جنوب غربی بندر عسلويه در آبهای خليج فارس قرار دارد که ادامه ی ميدان گازی گنبد شمالی کشور قطر می باشد.ميزان ذخيره در بخش مربوط به ايران بالغ بر 8% کل ذخاير جهان و حدود50% ذخاير گازی کشور می باشد توسعه ی ميدان گازی پارس جنوبی در فاز های مختلف با هدف تامين تقاضای رو به رشد گاز طبيعی مورد نياز کشور و تزريق آن به ميادين نفتی و همچنين صادرات گاز و ميعانات گازی در دستور کار شرکت ملی نفت ايران قرار گرفته و بنادر عسلويه و تنبک به ترتيب در 270 و 220 کيلومتری جنوب شرقی بوشهر نيز برای ايجاد تاسيسات ساحلی و توسعه ی مرحله ی اين ميدان انتخاب شده اند . به منظور توسعه ی اولين فاز ميدان مذکور شرکت مهندسی و توسعه ی نفت در سال 1373 تا سيس شد . پس از تغيرات ساختاری در وزارت نفت شرکت نفت و گاز پارس به عنوان يکی از شرکتهای فرعی شرکت ملی نفت ايران در اواخر سال 1377 تاسيس و از سوی وزير محترم نفت مسئوليت توسعه ی کليه فازهای ميدان گازی پارس جنوبی و همچنين ميدان گازی پارس شمالی به اين شرکت واگذار گرديد.با سرمايه گذاری هايی که تا کنون قطعی شده و با احتساب بازپرداخت مربوطه به فازهای 1 تا 10 حدود 15.5 ميليارد دلار سرمايه گذاری به عمل آمده است.با اجرای اين پروژه ها و دستيابی به تجارب گرانقدر آن جدای از بعد آموزش نيروی انسانی و ارتقا کاری پيمانکاران داخلی عملا دست اوردهايی به ارمغان آورده که حاصل آن از تصميم گيری در شکل سرمايه گذاری شروع و حتی تا اجرای کامل به شکل مستقل به پيش خواهد رفت. هنگامی که سرمايه گذاری و هزينه ی مربوط به اين ميدان را که حداقل تا بيست فاز قابل توسعه است
در براوردی تقريبی حدود 40 ميليارد دلار ارزيابی می نمايم پی به عظمت و ارزش کار و تاثيرات آن خواهيم برد. تبلور اين سرمايه گذاری در کشور و ميزان موفقيت در آن به گونه ای است که به جرات ميتوان مدعی شد که بازتاب مثبت اقتصادی آن در تمام شئون زندگی و کار در کشور غير قابل انکار است. قدرت اقتصادی و روش منطقی مديريت اجرايی کشور با جذب سرمايه گذاريهای خارجی در اين طرح در افزايش اعتبار جهانی کشور موفقيت بزرگی به دست آورده است که ادامه ی اين نگرش و پاسداری از دست آوردهای آن جز در سايه همت و تلاش همه کارکنان و مديران و مسئولين ميسر و مستمر نخواهد بود.باز پرداخت سرمايه گذاری انجام شده بنا به نوع قرارداد و شرايط پيش بينی شده متفاوت خواهد بود . علی ايحال آنچه از نظر قراردادی برای فازهای يک تا هشت مقرر شده است باز پرداخت کليه سرمايه گذاريها و هزينه های مربوطه از محل توليد طی 84 ماه بعد از اولين توليد می باشد که با توجه به ورود هر کدام از فاز ها به چرخه ی توليد باز پرداخت سرمايه گذاری شروع می گردد شايان ذکر است با پيش بينی های به عمل آمده و در نظر گرفتن قيمت ها صرفا قسمتی از توليدات فازها برای باز پرداخت منظور شده ( تا زمان مستهلک شدن بدهی ) و ما بقی جز عايدات کشور محسوب می گردد . بديهی است چشم اندازی که برای حجم توليد و تنوع محصولات به دست آمده از ميدان پيش رو داريم نشانه های روشنی از افزايش درآمد از طريق صادرات مشتقات گازیو محصولات پتروشيمی حاصل از آن دارد که بدين ترتيب درامدهای کشور از طرق مختلف افزايش خواهد يافتروند توليد و باز پرداخت انجام شده نويد بخش ثمرات اقتصادی افزون بر پيش بينی های اوليه بوده و به گونه ای که از محل صادرات ميعانات فاز مربوطه تا کنون قريب به يک ميليارد دلار عايد گرديده است. اين امر مبين اين پيش بينی است که توليدات فازها در سقف برنامه ريزی شده تحقق يافته و منايع باز پرداخت در نظر گرفته شده از خود ميدان به خوبی پاسخگوی آن بوده است. اصولا در ميادين مشترک تسريع در بهره برداری افزايش درامد و تاخير در آن موجب عدم النفع توليد ميگردد. قابل توجه است که قطر بهره برداری را از سال 1992 آغاز کرده است اما کشور عزيزمان ايران به دلايل مختلفی از جمله نداشتن سرمايه ی داخلی و تحريم همه جانبه از بيرون از مرزدر برداشت از اين منبع عظيم 5 سال عقب نگه داشته شد.با توجه به اينکه درامد اقتصادی هر فاز با احتساب درامد جايگزين بالغ بر يک ميليارد و سيصد ميليون دلار ميباشد اين امر وظيفه ی خطيری را که بر عهده مسئولين و کارکنان می باشد به مراتب سنگين تر ميکند.نکته ی جالب ديگر اين است که وجود 3 ميليارد بشکه نفت در لايه های نفتی پارس به اثبات رسيده است که دولت بايد هرچه زود تر در رابطه با آن نيز برنامه ريزی های دقيق و سنجيده را به کار بندد در شرايط کنونی کشور و اولويت مساله اشتغال بالغ بر 30 هزار نفر در طرحهای مختلف شرکت نفت و گاز پارس مشغول کار می باشند و اين طرح با در نظر گرفتن ساير زير مجموعه هايش عنوان عظيم ترين طرح ملی را به خود اختصاص داده است و از همين رهگذر است که ملت عزيز ما باور خواهند کرد آنچه را که رئيس جمهور درباره ی اين طرح گفته اند از نوع اغراق های مرسوم حکومتها نيست. ايشان در فاصله دو بازديد متوالی يکی در بهمن 77 و ديگری در بهمن 80 در دفتر يادبود شرکت مرقوم و در سخنان خويش اظهار نموده اند : « فاصله پارس جنوبی ديروز تا امروز فاصله عالمی تلاش ابتکار سختکوشی و آفرينندگی است تحولی که در منطقه پارس جنوبی رخ داده است تحول بزرگی است که بر ملت ايران مبارک باد.»عمليات توسعه فازهای 2 و 3 در مهر 76 به مديريت توتال فرانسه آغاز و در اسفند 80 به بهره برداری رسيد .جای بسی افتخار است که شرکت های ايرانی نيز با وجود اين همه کمبود و تحريم در صحنه ی رقابت با شرکتهای قدرتمند خارجی وارد شده اند و مطمئنا با تلاش و برنامه ريزيهای درست و به جا روزی خواهد رسيد که شرکتهای ايرانی نيز در رديف مجرب ترين شرکتهای جهان قرار گيرند. شرکت انی ايتاليا مسئول اجرای فازهای 4 و 5 می باشد که به مراتب دارای تکنولوژی مدرن تری از ساير فازها ميباشد و دارای اولين مخازن پروپان و بوتان در نوع خود در ايران ميباشد .فازهای 6 و 7 و 8 نيز به شرکت پترو پارس واگذار شده اند که در مراحل اوليه به سر می برد.
در رابطه با مقدار توليدات فازهای 1 تا 10 ميتوان به صورت کلی اين ارقام را به ازای هر فاز در يک روز بيان کرد: 25 ميليون متر مکعب گاز تصفيه شده (به جز فازهای 6 و 7 و 8 که گاز را به صورت ترش(به اين معنی که سولفيد هيدروزن آن جدانشود) به حوزه نفتی آغاجاری تزريق می شود) ، 40 هزار بشکه ميعانات گازی ( قيمت هر بشکه ميعانات گازی 10 تا 20 دلار از نفت خام بيشتر است) و 200 تن گوگرد جامد جهت صادرات.فاز 4، 5 و 9 ، 10 هرکدام سالانه 1 ميليون تن اتان به منظور تغذيه ی پالايشگاهها توليد ميکنند . فازهای 6،7،8 و 9،10 نيز هرکدام سالانه بيش از 1 ميليون تن گاز مايع توليد خواهند کردوقتی ميبينيم که ايران سالانه چندين ميليارد دلار بنزين وارد ميکند به اهميت بيش از حد پارس جنوبی پی ميبريم.
شرکت مجتمع گاز پارس جنوبي
شركت مجتمع گاز پارس جنوبي يكي از شركت هاي وابسته به شركت ملي گاز ايران است كه در سال 77 به موازات طرح توسعه ميدان گازي پارس جنوبي با مسئوليت بهره برداري از فازهاي 1 تا 10 تأسيس شده است. كه حوزه فعاليت اين شركت، بهره برداري از تأسيسات فرا ساحلي شامل سكوهاي دريايي، خطوط لوله زيردريايي و پالايشگاه پارس جنوبي است. توليدات اين پالايشگاهها عبارتند از: گاز شيرين تصفيه شده، ميعانات گازي و گوگرد، اتان ، پروپان و بوتان كه گاز تصفيه شده جهت مصارف داخلي كشور و صادرات تحويل خطوط لوله سراسري شركت ملي گاز مي شود. هم چنين ميعانات گازي به منظور صادرات از طريق خط لوله زيردريايي به گويه شناور (SBM) ارسال شده و از آنجا براي بارگيري به كشتي هاي نفتكش تحويل مي شود.
امور بين الملل شركت ملي نفت و شركت پايانه ها هماهنگي كارها را عهدار هستند. گوگرد توليدي نيز به صورت دانه بندي شده جهت صادرات در اسكله عملياتي، انبار و توسط شركت بازرگاني پتروشيمي بازاريابي و صادر مي شود. اتان و گاز مايع (LPG) نيز به عنوان خوراك كارخانجات پتروشيمي مطرح است. در تأسيسات دريايي off shore كه كلاً از دو سكوي سر چاهي تشكيل شده است، هيچگونه عملياتي پالايشي بر روي گاز و مايعات همراه انجام نميشود و سيستم به طوري طراحي شده است كه در حالت معمول (Normal) هيچگونه نفري بر روي سكو مورد نياز نميباشد.
هيدروكربورها در لايه هاي متعددي وجود دارند. مهمترين آنها كربوناتهاي دوره پرموترياسيك در تشكيلات كنگان - دالان(خوف) ميباشند،كه در لايه اي به ضخامت 450 متر در عمق حدود 3000 متري زير كف دريا قرار گرفته اند.مخازن كربناته نتيجه رسوب گذاري ارگانيسم هاي حيواني و نباتي مي باشد. ساختار دروني اين مخازن معمولا پيچيده هستند. ناهماهنگي طبقات زمين شناسي روي ويژگيهاي تخلخل مخزن اثر گذاشته و در نتيجه تشكيل موانعي مي دهد كه پيش بيني جريان هيدروكربور را مشكل مي نمابد.
به علت ناهمگن بودن تشكيلات زمين شناسي كنگان – دالان، درك كلي توزيع فضايي پارامترهاي گوناگون پتروفيزيك اساسي بنظر مي رسد همانطور كه اشاره شد، بهره برداري از مبدان گازي پارس جنوبي برعهده شركت مجتع گاز پارس جنوبي مي باشد. اين شركت در تاريخ 28/7/1377 تاسيس شده و وظيفه بهره برداري از ده فاز از اين ميدان گازي را برعهده دارد.
درمورد فاز 4و5 در مجموع سی حلقه چاه كه هرپانزده حلقه، گاز خود را به يك سكو ميفرستند، حفاري شده است. هرپانزده حلقه چاه، گازهاي استخراج شده را به يك Manifold ميفرستند كه اين به نوبه خود از طريق Sea line به سمت پالايشگاه گسيل ميشود.عملياتي كه در هر سكو بر روي گاز انجام ميشود اين است كه پس از استخراج گاز از چاه، فشار گاز به توسط شيرهاي فشارشكن (Chock Valve) كه بر روي هر چاه قرار دارد از فشار مخزن كه حدوداً 313 بار ميباشد تا حدود 115 بار كاهش مييابد.
براي جلوگيري از انجام خوردگي در جداره داخلي خطوط لوله دريايي، گلايكول (MEG) به توسط دو خط چهارونيم اينچ از پالايشگاه و توسط پمپهاي رفت و برگشتي به سكوها فرستاده ميشوند. ضمن اينكه علاوه بر گلايكول، مواد شيميايي ديگر مانند متانول، آمين و Corrosion inhibitor به گاز در مراحل مختلف افزوده ميشود.
قابل توجه است كه گلايكول پس از آنكه بر روي سكوها به يك تانك ذخيره فرستاده ميشود به توسط دو پمپ ديگر به خطوط لوله افزوده ميشود. علاوه بر اين تأسيسات، براي جلوگيري از انباشته شدن و همچنين در جهت push كردن مايعات گازي مانده در خطوط لوله به سمت پالايشگاه، از ابزاري بنام pig استفاده ميشود كه اين ابزار از مكاني به نام Pig Launcher به خطوط لوله فرستاده شده و پس از رسيدن به پالايشگاه، در ورودي خط لوله توسط Pig Receiver دريافت ميشوند.
علاوه بر اين تأسيسات، ميتوان از Test Separator ها اشاره كرد، كه براي بررسي عملكرد چاهها و ميزان گاز و مايعات همراه با آن استفاده ميشوند. نحوه كار بدين صورت است كه براي مدت زمان معين گاز و مايعات از اين مسير گذرانده شده و سپس به همان Header اصلي تزريق ميشوند.خطوط لوله كه به سايز 32 اينچ ميباشند، گاز و مايعات همراه با آن را پس از دريافت از سكوهاي دريايي به سمت پالايشگاه هدايت ميكنند. ضمن اينكه هر دو لوله چهار و نيم اينچي MEG يا همان Piggy Back Lines بر روي اين دو خط قرار دارند.
پارس جنوبي از فازهاي مختلف تشكيل شده است كه در حال حاضر از فازهاي 2 و 3 و 1 بهرهبرداري ميشود و فازهاي 4 و 5 نيز به تازگی راه اندازی شده است. ميزان بهرهبرداري از هشت عدد فاز چيزي حدود 200 ميليون متر مكعب گاز و 320000 بشكه مايعات گازي در روز ميباشد.شركت نفت و گاز پارس كه مسئوليت اجراي مستقيم و نظارت بر پروژههاي پارس جنوبي را به عهده دارد نقش مهمي در راستاي اجراي اين پروژهها ايفا مي كند.ذيلاٌ مرور مختصري بر فازهاي مختلف خواهيم داشت:
فاز 1 :
مسئوليت اجراي اين فاز به عهده پتروپارس كه يك كمپاني نفتي و گازي ايراني ميباشد، است البته با نظارت پيمانكاران خارجي مثل شركت دايلم اين پروژه به بهره برداري رسيد. اين فاز ازدو train گازي تشكيل شده است كه ظرفيت توليد 1000 ميليون فوت مكعب گاز در روز را دارد و همچنين ظرفيت توليد مايعات گازي حدود 40000 بشكه در روز ميباشد.
فازهاي 2 و 3 :
پيمانكار و كمپاني مسئول در اجراي اين فازها شركت توتال (فينا و الف) كه يك كمپاني نفتي فرانسوي است،بود. اين دو فاز از چهار train گازي تشكيل شده است كه ظرفيت توليد 2000 ميليون فوت مكعب گاز در روز از طريق اين فازها ميباشد و همچنين از دو واحد توليد ميعانات گازي تثبيت شده تشكيل شده است. ظرفيت توليد مايعات گازي حدود 80000 بشكه در روز ميباشد.
فازهاي4 و 5 :
فازهاي 4 و5 اين طرح (پارس جنوبي) به منظور توليد روزانه 50 ميليون مترمكعب گاز طبيعي جهت مصارف داخلي و صادرات و همچنين توليدسالانه حدود 05/1 ميليون تن گاز مايع (LPG) و توليد روزانه 80 هزار بشكه ميعانات گازي و 400 تن گوگرد جهت صادرات و توليد سالانه 1 ميليون تن اتان به عنوان خوراك واحدهاي پتروشيمي طراحي گرديده است. عمليات اجرائي اين دو فاز توسط مشاركت آجيپ ايتاليا (60%)، پترو پارس (20%) انجام شد .
فازهاي 6 و 7و 8 :
با اجراي اين فازها حدود 80 ميليون مترمكعب گاز ترش جهت تزريق به حوزه نفتي آغاجاري و 2/1 ميليون تن گاز مايع (LPG) در سال جهت صادرات و 120 هزار بشكه ميعانات گازي در روز جهت صادرات توليد خواهد شد. عمليات اجرائي اين فازها نيز توسط شركت پتروپارس آغاز گرديده و پيشبيني ميشود در نيمه دوم سال 1385 اولين مرحله بهرهبرداري از آن شروع ميشود.
فازهاي 9 و 10 :
در طراحي اين دو فاز نيز همانند فازهاي 4 و 5 توليد روزانه 50 ميليون مترمكعب گاز طبيعي جهت صادرات و مصارف داخلي و 80 هزار بشكه ميعانات گازي و 400 تن گوگرد جهت صادرات و توليد سالانه 1 ميليون تن اتان جهت مصرف در مجتمعهاي پتروشيمي و05/1 تن گاز مايع (LPG) در نظر گرفته شده است.
فازهاي 11 و 12 :
اجراي اين دو فاز به منظور توليد روزانه 55 ميليون مترمكعب گاز ترش جهت تأمين خوراك واحدهاي تصفيه و مايعسازي گاز (LNG) و 80 هزار بشكه ميعانات گازي جهت صادرات برنامهريزي گرديده است.
فازهاي 13 و 14 :
علاوه بر فازهاي فوق اجراي فازهاي 13 و 14نيز به منظور توليد روزانه 1400 ميليون فوت مكعب L.N.G و 700 ميليون فوت مكعب GTL برنامهريزي شده است.
واحدهاي پروسسي پالايشگاه :
ازلحاظ پروسسی پالايشگاه را ميتوان به 3 قسمت دسته بندی نمود
- Reception Facilities
- Gas Sweetening
- Gas Treatment
واحدهای مستقر در قسمت Reception Facilities :
واحد 100: واحد جداسازي اوليه گاز از مايعات همراه (Reception facility )
واحد 102: واحد باز يافت منو اتيلن گلايكول (MEG Regeneration )
واحد 103: واحد تثبيت ميعانات گازی (Condensate Stabilization)
واحد 109: واحد احياء آب ترش (Sour water stripping)
واحد 110: واحد پشتيبانی تثبيت ميعانات گازی (Condensate Back up Stabilization)
واحد 122: واحد توليد سوخت گازي (Fuel Gas)
واحد : 100 تأسيسات دريافتكننده و سيلابه گير :
هدف از طراحي اين واحددريافت کردن جريان چندفازي است که ازخطوط 32 اينچي که ازسر چاههاي گاز ي وسکوهاي نصب شده دردريا مي آيند وظيفه اين واحد سازي سيلابها ي مايع که همراه گاز جريان دارندوهمچنين هدايت گاز ترش به سمت واحدهاي تصفيه گاز مي باشد . گاز درسيلابه گير که خودازدوقسمت تشکيل شد ه ا ست وهرقسمت آن مخصوص انجام يک نوع عمليات خاص بر روي يکي از خطوط انشعاب يافته از سکو مي باشد.گاز خام ورودي بوسيله دولوله 32 اينچي تشکيل شده است وهر کدام براي يک فاز درنظر گرفته شده وارداين واحد مي شود درابتدا مسير در اين واحد قسمت دريافت کننده قرار دارد.درحالت معمول,جريان سيال اين قمست را دور ميزندووارد يک سيلابه گير از نوع انگشتي مي شود. سيلابه گير شامل دوقسمت مجزا ازهم مي باشد که معمولاً به صورت مستقل کاردريافت جريان سيال را از هرکدام ازخطوط لوله دريايي برعهده دارد.
واحد102 : بازيافت گلايکول (MEG Regeneration)
اين واحد به منظوربازيافتMEG(منواتيلن گلايکول) ايجادشده است اينMEG به منظورجلوگيري از هيدرات ويخ بستنSeaLine ونيزجلوگيري ازخوردگي بهSeaLine درمحل سکودردريا به خط تزريق مي شود. MEG همراه گازوارد واحد100 مي شودوپس ازجداسازي درواحد103 از Codensate به واحد102 انتقال مي يابدودرتانکهايRich MEG ذخيره مي شود. MEG فرستاده شده به سکو70% مي باشد يعني70%MEG و30% اب مي باشد که هنگام برگشت به 38% تبديل مي شود.اين واحدوظيفه تبديلMEG38% رابه 70% باگرفتن مقداري از اب ان را دارد.براي رسيدن به اين منظوردرمجموع 6 Package دراين واحدنصب شده است که درحالت نرمال چهارتاي انهادرسرويس ودوتاي ديگرStand By مي باشد.که با استفاده ازتبخير مقداري ازابMEG غلظت ان رابه70% مي رسانند.ابتدا ازتانکهاي Rich با استفاده ازپمپهاي105 A/Bبه Package فرستاده
واحد103 : تثبيت مايعات گازي (CONDENSAATE STABILISATION)
هدف از واحد تثبيت مايعات گازي، توليد مايعات تثبيت شده با R.V.P=10psi در تابستان و R.V.P=12psi در زمستان ميباشد.مايعات جدا شده در Slug Catcher ، به سمت واحد 103، كه به ازاء هر فاز يكي از آنها طراحي شده است، فرستاده ميشود. عمل اين واحد، حذف سبكترين اجزاء از خوراك خام و توليد محصولي با شرايط ذكر شده ميباشدمايعات خام ورودي از سمت Slug Catcher پس از گرم شدن در مبدلهاي ورودي سپس به سمت Desalter ميرود. اجزاء سبك مايعات سپس در برج از آن جدا ميشوند. Off-Gas توسط كمپرسور، تقويت فشار شده و به گاز ورودي به HP. Separator اضافه ميشود. مايعات تثبيت شده خروجي از برج پس از خروج از مبدلها و خنك شدن، با C5+ از واحد 107 مخلوط شده و به سمت مخازن فرستاده ميشود. هر Train از واحدهاي 103 داراي ظرفيت معادل با 1000 ميليون استاندارد فوت مكعب در روز ميباشد.
واحد 109 : تصفيه آبهاي اسيدي :
هدف از طراحي اين واحد، جداسازي گازهاي اسيدي، از آبهاي پروسسي مصرف شده در واحدهاي پالايشگاه ميباشد.يك جريان دائم از آبهاي اسيدي واحد 102 به علاوه چند جريان موقت و مقطعي از واحدهاي 103 و104و 105و116و 122 و 129 خوراك ورودي اين واحد را تشكيل ميدهد.تمامي آبها پس از جمعآوري جهت جداسازي گازهاي اسيدي عمدتاً H2S و SO2 در وارد برج stripper (عريان كننده) ميگردد. اساس فرايند در اين مقطع نيز براساس تبخير و گرم نمودن آب بوسيله ريبويلر ميباشد.
اين واحد همچنخين مجهز به سيستم جمعآوري روغن از جريانهاي آب ورودي ميباشد. روغنهاي جمع شده سپس به واحد143 coff-spec condensate tank فرستاده ميشود.
واحد110 : پشتيبان تثبيت ميعانات گازي (Buck up Stabilitation)
هدف ازاين واحد جلوگيري از هدر رفتن مايعات گازي درحالي که يکي از دو واحد 103 فازهاي 4و5 درسرويس نباشند يا درحالتي که مقدار ورودي مايعات به پالايشگاه بيش از ظرفيت دو واحد تثبيت ميعانات گازي باشد، اين واحد درنظر گرفته شده است.همانطور که گفته شد اين واحد کار تثبيت مايعات گازي را انجام مي دهد و شبيه واحد 103 مي باشد. با اين تفاوت که دراين واحد گازهاي جدا شده از مايعات به فلر فرستاده مي شود و برج تثبيت کننده وDesulter ندارد و به جاي انها يک فلاش درام درنظر گرفته شده است که پس ازتنظيم R.V.P مايعات انها رابه واحد 143 ارسال مي کند.
دراين واحد مخلوط گلايکول واب ومايعات گازي که از واحدهاي 100 پس ازپيش گرم شدن دردو مبدل حراراتي و رسيدن به دماي C50 با فشار رودي bar15 واردPreflash Drum شده که با فل موجود در درام، اب وگلايکول را از کاندنسيت براساس اختلاف وزن مخصوص جدا کرده و گازازاد شده نيز از بالا به Flare فرستاده مي شود. اب وگليکول جدا شده از اين درام پس ازعبور ازفيلتر به منظورخالص سازي گلايکول با فشار bar 13 و دماي C50 به واحد 102 بازيافت گلايکول فرستاده مي شود.
واحد 122- fuel gas سوخت گازي :
تأمين يك منبع پاكيزه و آماده از سوخت جهت تمامي مصرفكنندگان تحت مشخصات ويژه، بر عهده اين واحد قرار دارد. در هنگام عمليات نرمال پالايشگاه اين سوخت از ورودي كمپرسورهاي واحد 106 گرفته ميشود. در هنگام راهاندازي و شرايط ويژه اين گاز از خط لوله سراسري IGAT3 برگرفته خواهد شد.
اين گاز پس از ورود به واحد داراي فشار بالايي است بنابراين ضروري است كه اين فشار به فشار پائينتر شكسته شود. از اين راه سوخت گاز فشار بالا بدست خواهد آمد. سپس قسمتي از اين گاز فشار بالا مجدداً به فشار پائينتري شكسته ميشود تا شايد گاز با فشار پائين توليد شود. همچنين گازهاي تخليه شده و آزاد شده از فلاش درام واحد 101 منبع ديگري براي سوخت گاز فشار پائين ميباشد.
اين واحد از دو Train تشكيل يافته است. كه هر كدام تغذيهكننده يك فاز ميباشد.
واحدهای مستقر در قسمت Gas Sweetening :
واحد 101: واحد شيرين سازي گاز (Gas treating )
واحد 104: واحد آبگيري از گاز (Gas Dehydration)
واحد 105: واحد جدا سازی اتان ( Ethane Recovery)
واحد 111: واحد سرمايش پروپان (Propane Refrigeration)
واحد 101 : شيرين سازي گاز GAS SWEETENING UNIT :
هدف از اين واحد، حذف H2S از گاز ترش ميباشد.در پالايشگاه چهار واحد شيرينسازي گاز وجود دارد كه به ازاء هر فاز، دو واحد موجود ميباشد. واحدهاي شيرينسازي گاز در حد واسط بين HP Separator و واحد آبگيري از گاز Dehydration Unit واقع شده است. محلول مورد استفاده جهت حذف، H2S و Co2 ، محلول آمين (MDEA) ميباشد. اين محلول به طور انتخابي اكثر گاز H2S و مقداري از گاز دياكسيدكربن را از گاز ترش حذف ميكند.
واحد104 : ابگيري از گاز (Gas Dehydration)
واحد104واحدابگيري وجداسازي جيوه مي باشد.درTrain گازي قرارداردودرمجموع درفازهاي 4و5 چهار واحد104که هرکدام براي يکTrain مي باشد، وجود دارد.ومجموع هردوتابراي يک فاز.اين واحد،گازخروجي واحد 101(واحد شيرين سازي گاز) را کهH2s ان گرفته شده به عنوان خوراک دريافت مي کنند.دراين واحد اب وگاز ازهم جدامي شوند.دراين واحد اب راتا PPm mole1/0 ازگازمي گيرند ونيزبراي جيوه3ng/nm10 .کاهش غلظت اب تا PPm mole1/0 به اين خاطر است که با اين کار نقطه شبنم اب تا C 95- درفشارbar29 پايين مي اورد وبا توجه به دماي پايين درواحد105 ازيخ بستن اب در لوله ها بويژه Cold Box جلوگيري مي کندونيزچون بدنه داخلي وتيوپها در Cold Box از الميينوم مي باشد.وجودجيوه باعث اسيب ديدن وخوردگي المينيوم مي شود.
بنابراين جيوه نيز ازگازگرفته مي شود.ظرفيت اين واحد 25% ازکل خوراک ورودي به پالايشگاه يعني mmscfD550 ونيز حداقل ظرفيت به ميزان40% ازظريفت کل واحد يعني10% ازکل خوراک ورودي مي باشد.
واحد105 : بازيافت اتان(Ethan Recovery)
هدف ازاين واحد جداسازي اتان مي باشد که به عنوان خوراک درواحدهاي پتروشيمي استفاده مي شود.علاوه بر اتان ازاين واحد دو محصول ديگرنيزبه دست مي ايدکه شامل گازمتان که به واحد 106 جهت فرستادن به خط گاز کشوري فرستاده مي شودتا به عنوان گاز درخط لوله هاي خانگي استفاده شود و فاز سنگين گاز که مايع گاز طبيعي ناميده مي شود.اين محصول به واحد 107(NGLfractionation) جهت جداسازي پروپان و بوتان c5+ ارسال مي شود. اتان جهت شيرين سازي وابگيري به واحد116 فرستاده مي شود.درفازهاي 4و5 پارس جنوبي مجموعأ چهارواحد 105 وجود دارد که هرکدام دريک Train گازي ومجموع هردو واحد براي يک فازدر نظرگرفته شده است.ظرفيت هر واحد25% ازکل خوراکي است که براي فاز 4و5 تعريف شده است.[mmscFD2000]که اين مقدار درتابستان و زمستان نيزمتفاوت مي باشد.البته اين واحد مي تواند با حداقل 65% از مقدارطراحي شده خوراک کارکند.گاز ورودي به اين واحد داراي ترکيبات گوناگوني مي باشد که ازمهمترين انها مي توان به طور تقريبي: بوتان /37% ، پروپان2%mole ، اتان5/5%mole، متان 86/3moleرا مي توان نام برد.اين مجموعه پس از گذشتن ازواحد 104 وانجام عمليات ابگيري با فشار bar60/9ودماي C 6/27 براي تابستان وC7/27 براي زمستان وارد واحد 105 مي شود.
واحد111 : سيکل سرماسازي پروپان (Propan Gas Refrigereton)
اين واحد به منظور کمپرس پروپان جهت سرمايش درTrain گازي استفاده مي شود. پروپان کمپرس شده دراين واحد که با دماي C60 وفشارbar6/20 به صورت مايع مي باشد جهت تبادل حرارت به مبدل هاي حرارتي درTrain ارسال مي شود.درفازهاي 4و5 درمجموع شش واحد111 که به دو دسته سه تايي براي هردو فاز تقسيم شده اند. به اين صورت که دريک دسته سه تايي دو واحد هميشه درحالت سرويس دهي ويک واحد درحالت Stand By مي باشد که با دو واحد ديگر به صورت موازي مي باشد ودرصورت ايجاد مشکل براي هرکدام از واحدها، واحد Stand By جايگزين ان مي شود.
واحدهای مستقر در قسمت Gas Treatment :
واحد 107: واحد جداسازی NGL (NGL Fractionation)
واحد 108: واحد بازيافت گوگرد (Sulfur Recovery )
واحد 113: واحد باز يافت سودا (Caustic Regeneration)
واحد 114: واحد تصفيه پروپان (Propane Treatment)
واحد 115: واحد تصفيه بوتان (Butane Treatment)
واحد 116: واحد تصفيه اتان (Ethane Treatment)
واحد 144: واحد ذخيره گوگرد مايع و جامدسازي آن (Liquid Sulphur Storage & Solidification unit)
واحد107 : جداسازي NGL( NGL Fractionation)
هدف ازطراحي اين واحد جداسازي پروپان و بوتان وهمچنين c5+ از خوراک ورودي مي باشد. خوراک ورودي اين واحد از واحد بازيافت اتان (واحد 105) وبا ميزان خوراک 97 تن بر ساعت به داخل برج دی پروپانايزر هدايت مي گردد.اين برج داراي 32 سيني از نوع Valv trayکه براساس شرايط دما 138 درجه در پايين برج و 5/62 درجه در بالای برج وفشار barg8/21 پروپان ازترکيبات سنگينتر جدا شده واز بالاي برج به شکل گاز به سمت Air Cooler فرستاده شده وپس ازکاهش دما بطورکامل به مايع تبديل شده وبه سمت رفلاکس درام فرستاده مي شود.پس ازان خروجي از رفلاکس درام دو شاخه شده يکي به سمت بالاي برج به عنوان رفلاکس وديگري به عنوان محصول توسط پمپهاي مربوطه به واحد114 جهت انجام عمليات مرکاپتان زدايي و خشک نمودن روا نه مي شود. ترکيبات سنگينتر C4+از پايين برج به سمت برج دی بوتانايزر که داراي 28 سيني ازنوع Valve tray مي باشدفرستاده مي شود.
واحد 108: بازيافت گوگرد Sulphur Recovery Unit :
هدف از اين واحد 108، واحد بازيافت گوگرد، توليد گوگرد مايع تجارتي از گازهاي اسيدي حاصله از واحد شيرين سازي گاز و همچنين حصول يك گاز H2S مازاد با غلظتي كمتر از ده ppm ميباشد. البته واحد بازيافت گوگرد، بخار LP نيز توليد ميكند كه به هدر بخار LP اصلي جهت مصرف عمومي پالايشگاه تزريق ميشود. اين واحد جهت توليد گوگرد از گازهاي اسيدي از مكانيزم كلاوس clavs بهبود يافته پيروي ميكند. مقادير توليدي گازهاي اسيدي بدين صورت است كه هر واحد 108، يك Train شيرينسازي گاز را تأمين ميكند
اصولاً، فرآيند اين كار، شامل سوزاندان يك سوم از گاز H2S و توليد گوگرد با توجه به واكنشهاي زير ميباشد :
(1)
(2)
واحد 144 : ذخيره گوگرد و دانهبندي گوگرد :
ظرفيت اين واحد 400 تن گوگرد گرانول در روز جهت صدور ميباشد. گوگرد مايع دريافتي از 4 واحد 108 در مخزن ذخيره گوگرد جمعآوري ميشود. 144-101 ظرفيت عملي اين مخزن 1800 مترمكعب ميباشد. مطابق با 8 روز توليد گوگرد. اين مخزن مجهز به سيستم گرمايش با بخار LP ميباشد. جهت ثابت نگه داشتن دما در حدود °c 135.واحد گرانولسازي گوگرد همانگونه كه اشاره گرديد از طراحيهاي شركت Enersnl / procor GXTM ميباشد. گوگرد مايع بوسيله 2 پمپ به داخل گرانوليتور پمپاژ ميشود.
با عبور گوگرد از ميان نازلها و برخورد آن با قطرات آب تشكيل دانههاي جامد گوگرد خواهد داد. بعد از دانهبندي، دانههاي ريز و كوچك مجدداً به گرانوليتور باز ميگردند و دانههاي درشتتر توسط نوار نقالهها به داخل 2 سيلو حمل خواهد شد ظرفيت اين سيلوهاي ذخيره، براي توليد 24 ساعت گرانول گوگرد كفايت خواهد كرد.
) :Equipment List ليست تجهيزات (
Liquid sulphur storage tank
Liquid sulphur pumps
Liquid sulphur filters
Sulphur granulation unit
Collecting conveyor
Bucket elevator
Reversible conveyor
Granulated sulphur storage silos
Truck loaders
واحد113 : بازيافت کاستيک (Castic Regeneration)
هدف از احداث اين واحد احياي کاستيک مصرفي درواحدهاي 114و115مي باشد . دراين واحد ها دراثر تماس کاستيک با پروپان وبوتان ،مرکاپيتهاي موجود درگاز جذب کاستيک شده که مرکاپتايد ناميده مي شود .دراين واحد مرکاپتايد موجود درکاستيک طي واکنش باهوا در حضور کاتاليزور تبديل به دي سولفايد ايل (DSO)شده واز کاستيک جدا مي شود .طبق آنچه که بيانگرديد جريان RICHکاستيک ورود به واحد که شامل کاستيک ،مرکاپتانهاي جذب شده ومقداکمي CO2 و H2S است دربرج اکسيد ايزر ودرحضور کاتا ليست LCPS 30واکسيژن واکنش زير رخ ميدهد :
2RSH+1/2O2 RSSR+H2O
واحد 114: مرکاپيتان زدائي و ابگيری ازپروپان (Propan Treatment and Drying)
هدف ازاحداث اين واحد،مرکاپيتان زدائي ازپروپان استحصالي از واحد107 مي باشد.اين پروپان شامل اتيل ومتيل مرکاپيتان وساير ترکيبات گوگردي ميباشدکه توسط کاستيک 18% اين مرکاپيتانها دربرج اکستراکتور ازپروپان جدا ميگردد وکاستيک جهت احياء به واحد 113 ارسال مي گردد.اين واحد نيز در دو واحد مشابه به طور موازي طراحي گرديده است(فاز 4و5) خوراک ورودي به هريک ازاين دو واحد 41 تن برساعت ميباشد خوراک درشرايط دما ي وفشار 32 بار واحدمي شوددر اين واحد ازروش اکستراکشن جهت جداسازي مر کاپيتان بوسيله کاستيک استفاده مي شود.کاستيک مصرفي داراي غلظت 18 درصد دراکستراکتور و 7درصد درقسمت Finishing Drum مي باشد.پروپان ابتدا واردمبدل حرارتي 114-E-114 شذه ودماي آن 60به 40درجه مي رسدسپس وارد برج اکستراکتورمي شود.اين برج داراي 15 سيني از نوع Sieve tray است وپروپان از پائين وکاستيک از بالاي برج به برج وارد مي شود.
واحد115 : مرکاپيتان زدائي و ابگيری از بوتان(Botane Treatment and Drying )
هدف ازاحداث اين واحد،مرکاپيتان زدائي از بوتان استحصالي از واحد107 مي باشد.اين بوتان شامل اتيل ومتيل مرکاپيتان وساير ترکيبات گوگردي ميباشدکه توسط کاستيک 18% اين مرکاپيتانها دربرج اکستراکتور از بوتان جدا ميگردد وکاستيک جهت احياء به واحد 113 ارسال مي گردد.اين واحد نيز در دو واحد مشابه به طور موازي طراحي گرديده است(فاز 4و5) خوراک ورودي به هريک ازاين دو واحد 26 تن برساعت ميباشد
واحد116 :شيرين سازي و ابگيري از اتان (Ethane Treatment and Drying)
اين واحدجهت حذف دي اکسيدکربن ازاتان توليدي که ازبرج دي اتانايزر واحد105 به اين واحد ارسال مي گردد ،طراحي گرديده است.محصول خروجي نهايتاً جهت تبديل به ساير موادشيمايي به پتروشيمي واقع درعسلويه صادر مي گردد.براي جداسازي دي اکسيدکربن ازاتان ازخاصيت جذب انتخابي دي اتانول آمين(DEA) استفاده شده است.آمين مصرفي داراي غلظت 38 درصد وزني مي باشد .پس از حذف Co2 ازاتان ،گا ز خروجي جهت نم زدائي به برجهاي خشک کن (Dryer) فرستاده مي شود وآمين خروجي ازبرج جذب نيز جهت احياء به برج Regenerator فرستاده ميشود.حداقل خوراک دريافتي به ميزان 30 درصد ظرفيت طراحي شده مي باشد .
اين واحددر دو واحدمشابه به صورت مواز ي درفازهاي 5و4 احداث گرديده است.خوراک ورودي به واحددرفشار 4/23 بار ودماي 40-37 درجه سانتي گرادمي باشد وظرفيت طراحي هرواحد 65500 کيلوگرم برساعت وميزان خوراک درشرايط عادي 59500 کيلوگرم برساعت مي باشد.
واحدهاي يوتيليتي :.
واحد 120: واحد توليد و پخش و توزيع برق (Electrical Generation & Distribution)
واحد 121: واحد توليد و توزيع بخار (Steam Generation & Distribution)
واحد 123: واحد هواي سرويس و ابزار دقيق (Instrument & Service Air)
واحد 124: واحد توليد و توزيع نيتروژن (Nitrogen Distribution)
واحد 125: واحد آب ورودي از دريا (Sea Water Intake)
واحد 126: واحد نمكزدايي از آب دريا (Sea Water Desalination unit)
واحد 127: واحد سختي گيري از آب (Water Polishing)
واحد 128: واحد توليد آب آشاميدني (Potable Water)
واحد 129 : واحد تصفيه آب صنعتي (Water Effluent Disposal)
واحد 130 : واحد توليد آب آتش نشاني (Fire water)
واحد 131 : (Diesel Oil)
واحد 132 : واحد توليد آب جهت خنك كردن (Cooling water)
واحد120: توليد و توزيع الكتريسيته :
تأمين الكتريسيته مصرفي پالايشگاه و توزيع آن جهت تمامي مصرفكنندگان منطقه از اهداف تأسيس اين واحد ميباشد. بار الكتريسيته مصرفي كليه مصرفكنندگان توسط 4 توربين گازي با هر كدام به ظرفيت 30 مگاوات و يك توربين بخار به ظرفيت 19 مگاوات توليد ميگردد. تمامي توربينهاي گازي، و توربين بخار قابليت كاركرد به صورت جداگانه و موازي را دارا هستند. تمام برق مصرفي و سيستم توزيع جهت عمليات مداوم در حداكثر بار مناسب است. بار الكتريسيته در سه قسمت زير طبقهبندي ميشود :
1- الكتريسيته نرمال2 - الكتريسيته ضروري و لازم 3- الكتريسيته حياتي به جهت تغذيه VPS- سيستمهاي DC، آژير عمومي و چراغهاي تخليه و گريز از منطقه الكتريسيته حياتي جهت تغذيه آن دسته از سيستمها و وسايلي ميباشد كه به طور مستقيم يا غيرمستقيم در ايمني و حفاظت منطقه و افراد تأثيرگذار است. در صورت shut down اين وسايل به طور خودكار مجدداً start خواهند شد و توسط ديزل ژنراتورهاي اضطراري تغذيه ميگردند.در صورت Shut Down اين وسايل نيز مجدداً استارت و توسط ديزل ژنراتورهاي اضطراري تغذيه ميگردند.
سيستم كنترل توزيع جريان برق (PDCS) امكان نظارت بر شبكه توزيع را فراهم آورده است. اين سيستم ميتواند نمايش آشكار و صحيحي از تمامي مصرفكنندگان فراهم آورد. براي مديريت صحيح بر توزيع برق در واحدها از switch board 33 kv تا تابلوهاي ولتاژ پايين. اين سيستم همچنين قابليت كنترل از راه دور كليه مصرفكنندگان واحد را داراست.
امكانات توزيع الكتريسيته درون اتاقهايswitch gear ، و ترانسفورماتورهاي مربوطه در بيرون ساختمان مجموعاً تشكيل دهنده يك ايستگاه توزيع برق ميباشند.
واحد 121- توليد بخار و توزيع :
هدف از احداث اين واحد تغذيه بخار براي تمامي مصرفكنندگان فازهاي 4 و 5 ميباشد بخارات مايع شده سپس مجدداً استحصالو براي استفادة مجدد وارد شبكه توليد بخار ميگردد. اين واحد همچنين قابليت تأمين cold wnd و B- FW را نيز با واحدها داراست.توليد بخار : 1+3 بويلر هر كدام با ظرفيت 170 تن بر ساعت وظيفه توليد بخار را بر عهده دارند. بويلرهاي 121-PS-101-A, B, C, D با توليد بخار سوپرهيت فشار بالا، امكان بهرهبرداري از توربين بخار 120GS-102 را فراهم مينمايند. همچنين با دي سوپرهيت شدن و تبديل به بخار HP اشباع و بخار LP، اين دو فرآورده را نيز جهت مصرف واحدها توليد مينمايند. تحت شرايط نرمال بخار خروجي از توربين بخاري قسمت عمده بخار LP اشباع را تأمين مينمايد. در شرايط كاهش ظرفيت اين بخار تنها بوسيله دي سوپرهيترها توليد ميگردد. كه اساس آن شكستن فشار در يك شير فشارشكن و تزريق آب به بخار HP ميباشد.
بخار HP سوپرهيت، فشار 44bar، دما 385° مصرف واحدهاي 120 , 121
Steam
Pressure
bar
Temperature
°c
Unit Consumers
HP super Heat
44
385
120-121
HP suturation
43
274
103-104-105-108-146
LP suturation
5.5
185
100-101-102-108-109-114-141-144-146
واحد 123: هواي ابزار دقيق و هواي سرويس :
اين واحد به منظور توليد و تأمين هواي ابزار دقيق و هواي يوتيليتي جهت مصارف روزانه طراحي گرديده است.هواي ابزار دقيق به شرح زير توليد ميگردد.
2+1 compressors, 6900 Nm3/h which is 50% capacity
2+1 dryer 3550 Nm3/h which is 50% capacity
دو كمپرسور هوا نصب شده به صورت موازي بدين منظور فراهم گرديده است. پس از فشردهسازي تا 8 بار .2+1 dryer قسمتي از اين هواي (screw type) مرطوب فشرده شده به واحد توليد نيتروژن 124 فرستاده ميشود. قسمت ديگر اين هواي پس از گذر از يك Air dryer (خشككننده هوا) كه حاوي 203 ميباشد جهت توزيع به هدر اصلي هواي ابزار دقيق و هواي سرويس فرستاده ميشود. گفتني است سه خشككننده هوا همواره در دسترس ميباشد. يكي در حال عمليات خشك كردن ديگري در حال احيا و سومي به صورت آماده به كار.
هواي مرطوب: اشباع با آب فشار 0/9 بار دماي ماكزيمم °c55 براي تغذيه واحد 124.
هواي ابزار دقيق : فشار 8 بار دماي °c65 براي توزيع در تمام واحدها.
هواي سرويس (يوتيليتي) فشار 8 بار دماي °c65 براي توزيع در تمام واحدها اين هوا فقط به صورت مقطعي مصرف ميشود.
واحد 124- توليد نيتروژن :
هدف از طراحي اين واحد توليد يك منبع پاكيزه و مطلوب از نيتروژن با شرايط خواسته شده براي مصارف روزانه ميباشد.اين واحد تشكيل شده است از
1 - مجموعه توليد نيتروژن به ظرفيت 1600 m3/h از نيتروژن گازي و 300 m3/h نيتروژن مايع.
2- مخزنهاي ذخيره نيتروژن مايع و قسمت تبخير با ظرفيت 3300 مترمكعب بر ساعت نيتروژن گازي.
هواي مرطوب فشرده شده از واحد 123 وارد مجموعه توليد نيتروژن ميگردد.
با استفاده از روش تقطير cryogenic با تقطير هواي مايع ميتوان مقادير قابل توجهي نيتروژن بدست آورد. گاز نيتروژن به دست آمده مستقيماً به شبكه توزيع فرستاده ميشود.
در هنگام مصارف اضطراري نيتروژن مايع با ورودن به تبخيركنندهها هر يك به ظرفيت 1650 m3/h گاز نيتروژن، تبديل به گاز گرديده و پس از گرم شدن در يك هيتر آماده مصرف ميگردد.
مصارف نيتروژن :
نيتروژن با فشار 7/7 بار و دماي °c57 با كيفيت خواسته شده جهت مصارف زير استفاده ميگردد: تخليه سيستمها و وسايل در هنگام shut down , start up
Blonketing مخازن ذخيره- sumpdrum :
Buffer gas جهت آببندي كمپرسورها- به عنوان inerting gas پيش از آغز تعميرات اضطراري بر روي ظروف و وسايل purging آنالايزرها و ديگر موارد ابزار دقيق. تأمينكننده فشار مثبت در برجهاي فلز در صورت افت ناگهاني فشار fuel gas.
واحد 125: sea water in take دريافت آب دريا :
جهت تأمين آب صنعتي و شرب مورد نياز مجتمع پارس جنوبي واحد 125 در كناره ساحل دريا بنا شده است. 4 خط لوله 56 در فاصله 800 متري ساحل آب دريا را به طرف پمپها هدايت مينمايند. آب دريا از 1+2 پمپ گريز از مركز عمودي هر يك به ظرفيت m3/h 1800 به طرف coares filters پمپاژ ميشود. آب پس از گذر از اين فيلترها وسيله خط لوله زيرزمين به پالايشگاه ميرسد. در اين واحد با گرفتن قسمتي از آب دريا و الكتروليز آن هيپوكلريت سديم توليد ميشود كه جهت حذف جلبكها و مواد آلي از مسير در دو بخش (در 800 متري تأسيسات درون دريا) به ورودي آب دريا و ورودي پمپها تزريق ميگردد.آب دريا در پالايشگاه با 5/11 بار و °c 25 با جريان مورد نياز براي مصرفكنندگان زير توزيع ميگردد.آب درياي گرم شده به همراه آب نمك از واحد 126 با كمك نيروي وزني خود به طرف حوضچه برگشتي آب دريا جريان مييابد. (out full basin) و سپس به به سوي دريا جريان مييابد.
واحد 126: تقطير آب دريا (desalination) :
اين واحد آب تقطير شده و نمكزدايي شده را جهت مصرف تأسيسات آماده مينمايد. سه واحد تقطير هر كدام با ظرفيت 1300 تن در روز مسئوليت اين مهم را به عهده دارند. اصول اين عمليات بر پايه روش thermocompression ميباشد. آب دريا در سلول اول برخورد با تيوبهاي حاوي بخار LP تبخير شده و با سرد شدن در سلول مجاور، آب تقطير شده حاصل ميشود. آب نمك غليظ شده نيز در اين فرآيند بدست ميآيد كه به طرف حوضچه بازگشتي آب دريا رهسپار ميشود. آب تقطير شده پس از تزريق كلر ذخيره و سپس (هيپوكلريت سديم) مصارف زير پمپاژ ميگردد.
1- واحد 127 (يون زدايي)
2- واحد 130 (مخزن آب آتشنشاني)
3- واحد 132 (cooling water)
4- واحد 129 (آب آشاميدني)
5- درام desalter در واحد 103 در اين واحد تزريق هيپوكلريت.
واحد 127- Scale polishing water آنتي فوم و آنتي seal :
اين واحد وظيفه توليد و توزيع آب يونزدايي شده جهت مصارف مورد نياز تحت شرايط تعيين شده به عهده دارد. ظرفيت اين واحد m3/h 95ميباشد. اصول روش يونزدايي بر پايه تعويض يون استوار است. در دو مجموعه يونزدايي اين واحد مخلوطي از رزينهاي جذبكننده كاتيون و آنيون موجود ميباشد.
آب ورودي در تماس با اين رزينها، املاح معدني خود را از دست خواهد داد. بعد از اينكه بسترهاي رزيني اشباع گرديد. احياي آنها بوسيله اسيد سولفوريك 96% و كاستيك 40 درصد انجام ميپذيرد. اين بسترهاي رزيني معمولاً به صورت سري در حال كار ميباشند. هر چند كه در شرايط ويژه و غيرنرمال ميتوانند به صورت موازي با ظرفيت m3/h 190 سرويسدهي نمايند. اين آب عاري از يونها و املاح سپس به مصرف آب ورودي ديگهاي بخار (121) و آب شستشوي توربينهاي گازي ميرسد. (120 و 106).
واحد128 :توليد اب اشاميدني (Potable Water)
هدف از اين واحد توليد آب بهداشتي و آشاميدني و همچنين آب مورد نياز در مصارف عمومي واحدها به عنوان آب يوتيليتي ميباشد. ظرفيت اين واحد m3/h25 ميباشد. آب تقطير شده از آنجا كه به علت فقدان يونهاي مورد نياز بدن براي آشاميدن مناسب نيست در اين واحد تحت تزريق كلريد كلسيم و بيكربنات سديم قرار ميگيرد. همچنين جهت ضدعفوني كردن تزريق هيپوكلريت سديم در اين واحد انجام ميپذيرد. (فقط براي آب آشاميدني) جلوگيري از رشد باكتريها و مواد آلي، آب ذخيره شده در مخزن اين واحد به طور دائم وارد يك مبدل شده و از آنجا مجدداً به مخزن وارد ميشود .
همچنين از اين اب دردسشويي ها و دوشهاي داخل سايت و Eyewash استفاده مي شود. اب ورودي به واحد که از واحد 126 وارد مي شود توسط تزريق سه ماده شيميايي به اب تبديل مي شود.
اين مواد شيميايي عبارتند از: بي کربنات سديم، کلريد کلسيم وهيپوکلريد سديم که دوتاي اول جهت تأمين املاح مورد نيازبدن وسومي جهت ضدعفوني کردن اب بکار مي روند. تزريق مواد توسط پمپهاي تزريق صورت مي گيرد. هرکدام ازاين مواد داراي تانک اصلي بزرگتر ويک تانک کوچک بنام Buffer تانک مي باشند. اب Potable شده درنهايت توسط يکExchanger به دماي مناسب جهت ذخيره درتانک مي رسد.
واحد 129: تصفيه پساب صنعتي :
هدف از اين واحد جمعآوري- تصفيه و معدوم كردن انواع پسابهاي صنعتي كه در فازهاي 4 و 5 توليد شدهاند ميباشد. 3 مجموع تصفيه مجزا و همچنين حوضچه برگشتي آب دريا در اين واحد قرار گرفتهاند. اين مجموعه پساب بهداشتي را از فاضلاب خانگي منطقه دريافت ميدارد. آب پس از تصفيه بيولوژيگي و ضدعفوني شدن به طرف حوضچة آبياري و از آنجا توسط كاميونها جهت مصارف آبياري محوطه برده ميشود. اضافه آب تصفيه شده به طرف دريا فرستاده خواهد شد اين مجموعه مستقل از 2 مجموعه ديگر بكار برده ميشود. اين واحد پساب شيميايي و كاستيك را از سه منبع زير دريافت ميدارد. پساب شيميايي از واحد 114- كاستيك مصرف شده از واحد 114 و پساب شيميايي از شبكه فاضلاب شيميايي منطقه با ظرفيت 5/4 مترمكعب در روز.
جريان پسابها در يك تانك مخلوط شونده خنثي خواهند شد. با افزودن اسيد يا كاستيك (با توجه به PH)، پسابهاي خنثي شده سپس به صورت طبيعي به طرف oily water inlet sump جريان مييابند تا ذرات احتمالي روغن از آن جدا گردد.
تصفيه پسابهاي نفتي (هيدروكربني) oily water
پسابهاي نفتي به صورت زير تصفيه ميگردند.
سه جداكننده API و 2 شناوركننده مجموعاً با ظرفيت 80 مترمكعب بر ساعت اين مجموعه پساب خود را از منابع زير دريافت ميدارد.
1- شبكه فاضلاب نفتي و هيدروكربني
2- شبكه فاضلاب آبهاي آلوده به مواد هيدروكربني
3- پسابهاي جانبي (از واحدهاي 108، 109، 121،146).
اين پسابها در ابتداي ورود به كانالهاي API تحت تزريق دي امولسيفاير قرار ميگيرند تا روند 2 فازي شدن پساب شتاب بيشتري بگيرد. پس از اين فرآيند و جدا شدن مقدماتي مواد هيدروكربني از آب، پساب وارد حوضچه شناورسازي ميشود. بيش از اين يك عامل شناوركننده به آب تزريق ميگردد تا به جداسازي بهتر مواد نفتي از پساب كمك نمايد.
اين پسابها (observation basin) سپس به حوضچه ديگري جريان مييابد تا با سرريز شدن از آن به حوضچه برگشتي آب دريا (out full basin) جاري شود و از آنجا مستقيماً وارد دريا گردد. مواد نفتي استحصالAPI شده نيز ميتوانند به مخزن off- spec پمپ شوند.
لازم به ذكر است حوضچه observation basin آبهاي تصفيه شدة ديگري را نيز به قرار زير دريافت ميدارد كه همگي آنها نهايتاً به out fall basin و از آنجا به دريا جريان مييابند.
واحد 130: آب آتش نشاني Fire water :
هدف از آن تأمين آب آتشنشاني با فشار و فلوي مطلوب براي سيستم آتشنشاني فازهاي 4 و 5 ميباشد. 2+1پمپ هر كدام با ظرفيت 1000 مترمكعب بر ساعت. مخزن ذخيره آب آتشنشاني به طور دائم با آب (از واحد 126) تقطير شده پر گرديده است. ظرفيت اين مخزن معادل 6 ساعت نياز ماكزيمم و متوالي به آب آتشنشاني ميباشد. عامل شيميايي بيوكسايد به آب تقطير شده ورودي به اين مخزن تزريق ميشود تا از رشد باكتريها و جلبكها درون مخزن جلوگيري بعمل آيد. از پمپهاي آتشنشاني مجهز به موتورالكتريك است و دو پمپ ديگر مجهز به موتور ديزل ميباشد كه وظيفه پمپاژ آب از مخزن به درون رينگ آتشنشاني منطقه را به عهده دارند.
يكي ديگر از سيستمهاي ايمني وابسته به آب آتشنشاني deluge systemميباشد. در اين سيستم كليه برجها- درامهايي كه نوعي از مايعات هيدروكربني و آتشگير در آنها جريان دارد. مجهز به آپ پاشهاي اتوماتيكي ميباشد كه در صورت بالا رفتن بيش از حد دما، فعال خواهند شد. و آب را با فشار به بيرون افشانه مينمايند.
واحد 131: مخازن ذخيره ديزل و ژنراتورهاي اضطراري ديزل :
در صورت از كار افتاده توربوژنراتورهاي واحد 120، ديزل ژنراتورهاي اضطراري بلافاصله به سرويس خواهند آمد. اين برق اضطراري توسط 2 ژنراتور هر كدام به ظرفيت 2 مگاوات تأمتين ميشود. اين ژنراتورها در فاصله 600 متري از محوطه مخزن ديزل قرار دارد.
سوخت ديزل توسط تانكرهاي بياباني به اين مخزن حمل ميگردد و در آنجا ذخيره ميشود. تزريق عامل بيوكسايد به جهت جلوگيري از رشد باكتريها در اين مخزن انجام ميپذيرد. ديزل توسط توسط پمپهاي ديزلي پس از گذر از يك فيلتر به شبكه توزيع پمپاژ ميشود. مصرفكنندگان اين سوخت موتور ديزلي پمپ آتشنشاني و ديزل ژنراتورهاي واحد 131 ميباشد.
واحد 132: cooling water :
اين واحد تأمينكننده آب خنككننده براي مصارف عمومي با شرايط خواسته شده ميباشد. آب خنككننده توسط 2 واحد سرمايش توليد ميگردد هر كدام با ظرفيت 140 مترمكعب بر ساعت اين آب سپس توسط پمپ به درون يك حلقه بسته از مصارف پالايشگاه پمپاژ شده و مجدداً به اين واحد باز ميگردد. دماي آب برگشتي در حدود °c40 است سپس به درون 2 چيلر 132 E- 101 A,B جريان مييابد تا دماي آن تا °c30 كاهش يابد.
اين تبادل گرمايي با عامل سردكننده R 134 انجام ميپذيرد. اين آب خنككننده سپس به طرف شبكه توزيع و مصرفكنندگان جريان مييابد. اين واحد در صورت كمبود آب در اين واحد، واحد 126، آب كافي را به اين واحد تأمين مينمايد.
مصارف زير از معمولترين مصارف آب خنككننده ميباشد :
خنك كردن mechanical seal و bearing ماشينهاي چرخشي هر جا كه خنك كردن با هوا غيرعملي است.
جهت خنك كردن آب آشاميدني خنك كردن محلول كاستيك در ضمن فرآيند رقيقسازي و همچنين براي مصارف نمونهگيري و خنك كردن نمونههاي آزمايشگاهي عامل سردكننده R-134 پس از تبخير شدن در 132-G101 A,B در يك كمپرسور فشرده ميگردد.
سپس با گذشتن از چند كولر هوايي خنك گرديده و در يك مخزن ذخيره كوچك جمعآوري و مجدداً وارد سيكل سرمايش ميگردد.
واحدهاي Off Site :
واحد 106: واحد ارسال گاز (Export Gas Compression and Metering)
واحد 140 : (Flares and Blow Down)
واحد 141 : واحد دور ريز ضايعات (Utility & off site Drain)
واحد 142: واحد گودال سوخت (Burn pit)
واحد143: واحد ذخيره و صدور مايعات گازي (Condensate storage and export)
واحد 144: واحد ذخيره گوگرد مايع و جامدسازي آن (Liquid Sulphur Storage & Solidification unit)
واحد 145: واحد ذخيره پروپان جهت سردسازی (Propane Refrigeration storage unit)
واحد 146: واحد ذخيره مواد شيميايي (Chemical Storage unit)
واحد 147, 148: واحد ذخيره پروپان و بوتان storage unit ) Butane & ( Propane
واحد106 : انتقال گاز به خط گاز سراسري (Gas Export)
هدف از اين واحد به ارسال واندازه گيري گاز توليد شده در پالايشگاه که از واحدهاي 105 گرفته مي شود به خط "56 کشوري ميباشد. اين واحد شامل 6 کمپرسور مي باشد که درحالت نرمال 4 عدد ازانها درسرويس ودوعدد به عنوان Stand By عمل مي کنند.
اين کمپرسورها به ترتيب شامل يک Starter ، Compressor Air ، محفظه احتراق ، توربين و مرحله اول Gas Copressor که همگي بر روي يک شفت سوارهستند. ومرحله دوم که براي صادرات گاز استفاده مي شود وگاز توليدي پالايشگاه توسط اين قسمت کمپرس مي شود. اين مجموعه بايد گاز توليدي درفازهاي 4و5 راکه 50 ميليون متر مکعب بافشار92 بار ودمايC 58 به خط گاز سراسري ارسال مي کند.
واحد : 140 مشعل (Flare)
اين واحد شامل 9 مجموعه درام مي باشد كه در دو فاز تقسيم شده اند. 4 عدد درفاز5 و5 عدد درفاز4، که درهر فاز درامهاي HP دو عدد ،MP وLP (هر کدام يک عدد) و درهر دو فاز دقيقأ شبيه به هم بوده و درفاز 4 يک درامLLP هم موجود مي باشد. وظيفه اين درامها جمع اوري گازهاي ازاد شده ازواحدهاي پروسسي و فرستادن انها براي Flare مي باشد. چنانچه مايعاتي بدليل افت فشار دراين درامها جمع شوند ، بوسيله پمپهاي هر درام به تانک Off Spec يا به 142 فرستاده مي شود. اين واحد همچنين شامل 6 فلر مي باشد که به دو فاز 4و5 تقسيم مي شود. و هر فاز شامل يک فلرHP ، يک فلرMP و يک فلرLP مي باشد. درام Heater نيز بهLP وصل مي شود.
Flare header
Symbol
Flare K.O. Drum
Flare stack
HP wet gas flare
FA 2/3
140-D-101/102
HP flare ph 2/3
HP Dry gas flare
FC 2/3
Acid HP wet gas flare
FS 2/3
140-D-103/203
Acid MP flare phase 2/3
Acid HP dry gas flare
FT 2/3
LP flare gas flare
FB 2/3
140-D-102
LP flare phase 2/0
واحد141 : فاضلاب (Drain)
اين واحد شامل يک درام زير زميني و يک پمپ عمودي مي باشد که برروي درام نصب شده است و مايعات را به تانک Off Spec يا به واحد Burn Pit مي فرستد. اين مخزن مخصوص جمع اوري مايعات Drain شده از واحدهاي پالايشگاه مي باشد.
واحد142 : Burn Pit
اين واحد خوراك خود را از تانكOff Spec مي گيرد وهدف ان سوزاندن مايعات و هيدروکربنهايي است که قابل استفاده نمي باشند. اين واحد شامل دو قسمتIn Site وOut Site مي شود. درقسمت In Site تنها شامل يک درام و دو پمپ مي شود که يکي ازپمپها(102_D_142) بصورت عمودي نصب شده و مخصوص فرستادن مايعات از درام Burn Pit (101_D_142) به منطقه اصلي Burn Pit که اين مايعات توسط يک مشعل متحرک که مي تواند حول يک محور بچرخد ، سوزانده مي شود.
پمپ ديگر (102_P_142) يک پمپ کوچکتر است که براي فرستادن Sour Water جدا شده ازهيدروکربنهاي درون درام استفاده مي شود. اين پمپ به صورت افقي نصب شده است و اب را به واحد Sour Water Stripper مي فرستد. هردو پمپ به صورت Centrifugal عمل مي نمايند. قسمت اصلي هم شامل يک حوضچه تقريبأ U شکل ، يک مشعل و پنل استارت مشعل مي باشد که دراين قسمت مايعات وهيدروکربنهاي اضافي سوزانده مي شوند.
واحد143 : تانکهاي ذخيره کاندنسيت (Storage Tanks)
اين واحد شامل يک تانک ذخيره براي Off Spec که از نوعFix Roof و چهارتانک ذخيره On Spec که ازنوعFloat Roof مي باشد. تانک Off Spec که براي ذخيره Condensate نامرغوب استفاده مي شود.
قدرت ذخيره سازيm3 46300 را دارد و درداخل پالايشگاه قرار دارد و مخازن On Spec کهCondensate مرغوب باRVP مناسب را ذخيره مي کند، باظرفيت ذخيره سازيm3 60000 براي هرتانک درفاصلهkm 3 پالايشگاه قرار دارد.
واحد 145: ذخيره پروپان
اين واحد جهت ذخيره موقت پروپان و تغذيه 4، واحد 107 جهت استفاده در gastrain در سيستم سرمايش طراحي گرديده است. در اين مخزن از يك ايستگاه موقت بارگيري مجهز به لولههاي لاستيكي جهت بارگيري استفاده ميگردد اين مخزن به جهت عايقبندي كاملاً پوشانده شده است. اين مخزن همچنين مجهز به برجهاي HP flare در شمال پالايشگاه قرار گرفتهاند.فلوي طراحي شده براي هر يك از آنها 1300 mmscfd است مطابق با تخليه كامل يك Train در حالت اضطراري.
گازهاي اضافي و زائد پرفشار سيستم ميتواند از يك سيستم كنترل پرفشار آزاد شده باشد يا از شيرهاي ايمني (psv) و شيرهاي تخليهكننده اضطراري (BDV) يا تخليه گاز از ظروف تحت فشار بالا.
اما گازها و بخارات فشار متوسط ميتواند از منابع زير جمعآوري گردد: در ضمن تخليه اضطراري واحد 2- گاز اسيدي در صورت از سرويس خارج شدن واحدهاي 108.
اگر گاز اسيدي نتواند به حالت محترق باقي بماند با مقادير كافي از Fuel Gas مخلوط ميشود. هر يك از برجهاي Acid Gas Flare در قسمت شمال پالايشگاه و در مجاورت HP flare قرار دارند.فلو طراحي شده براي اين قسمت MMSCFD 40/182 ميباشد.اما بخارات و گازهاي زائد كم فشار از منابع زير جمعآوري ميشود.
گاز از سيستمهاي تخليه بسته يك flash drum. گازهاي زائد از ديگر واحدهاي تحت فشار LP، گازهاي آزاد شده از شيرهاي ايمني و bypass آنها گازهاي پوششدهنده (blankcting) برجهاي Lpflare در شمال غربي پالايشگاه واقع شدهاند. و جريان طراحي شده براي هر يك MMSCFD 2/45 است.
واحد146 : ذخيره مواد شيميايي (Chimical Storage)
اين واحد براي ذخيره مواد شيميايي براي تهيهMake Up واحدهاي پالايشگاه و ذخيرهDSO توليد شده درواحد 113 براي فروش مي باشد. اين واحد شامل تانک ذخيره MDEA ، MEG ، DSO، DEA7% NAOH و دو درام براي ذخيره متاتول و NaoH40% استفاده مي شود.
هرکدام اين تانکها داراي پمپهايي جهت ارسال به واحدهاي مصرف کننده اين مواد شيميايي مي باشند
Storage
Chemical
146-T-101
MDEA
146- T-102
MEG
146-T-103
TEG
146-D-101
Methanol
146-D-102
Canstic soda
146-T-104
Disulphide oil
واحد147 : سرماسازي و ذخيره پروپان (Propan Storage and Export/Refrigeration)
پروپان حاصل از واحد 114 بايد براي ذخيره سازي به صورت مايع درايد. به همين دليل ان را درواحد 147 درمعرض پروپان مايع قرارمي دهند. تاخنک سازي و مايع گردد.درواحد 147سه سرماساز101و102و103 E_وظيفه سرماسازي پروپان را برعهده دارند. اين سرد کننده ها ازنوع Kettle Type مي باشند که پروپان ورودي به واحد ازTube انها و پروپان سردساز ازدرون Shell مي گذرند . پروپان ورودي با دماي C40 و فشار barg 28 وارد مي گردد. از سردساز 103، 102، 101 به ترتيب مي گذرد و دماي ان به تريتب به C19 وC14وC37 و فشار نهايي 2 مي رسد. پس از ان به تانکهاي A/B_101 که هرکدام گنجايشي معادلm3 45000 دارند، وارد مي گردند. اين تانکها ازنوع سقف ثابت مي باشند و درون انها پمپهايي قرار دارد که پروپان مايع را براي بارگيري به اسکله مي فرستد. دراين تانکها همواره مقداري گاز پروپان وجود دارد که بايد به صورت مايع درامده و به تانکها بازگردانده شود. به همين دليل يک چرخه سردساز وجود دارد که شامل کمپرسورA/B102 و يک ميعان کننده ازنوع Kettle Type است که با پروپان مايع خنک مي شود. پروپان خنک شده ومايع شده به 106_D وارد شده و با پمپهاي A/B104 به تانک برگردانده مي شود.
واحد148 : سرماسازي وذخيره بوتان (Butane Storage and Export / Refrigeration)
واحد 148 شامل سه سرماساز ازنوع Kettle Typeمي باشد. (102و101_E_148) که با پروپان سردساز 147به عنوان سردساز کار مي کند. بوتان ورودي به واحد 148 از واحد 115 را سرد و مايع مي کند و به تانکهاي ذخيره بوتان مي فرستد و103_E_148 که ان نيز ازنوع Kettle Type مي باشد، جهت سردسازي و مايع سازي بوتان چرخه اماده سازي خط صادرات بکار مي رود.
۱ نظر:
از لطف شما ممنونم سعی کنید توضیحات بیشتری بدهید
ارسال یک نظر