مبانی ایمنی

مبانی ایمنی

ایمنی ( Safety ) :
در فرهنگ لغات اصطلاحات ایمنی به معنی امنیت ، آسایش ، سلامتی و ... است .
- تعریف علمی ایمنی عبارت است از میزان یا درجه دور بودن ( فرار ) از خطرات
- حالتی است که در آن افراد و داراییها به صورت نسبی در برابر آسیب ، صدمه و نابودی مصون می باشند .

ایمنی کامل :
به معنی مصونیت در برابر هر نوع آسیب ، جراحت و نابودی که با توجه به تغییر پذیری ذاتی انسان و غیر قابل پیش بینی بودن کامل اعمال و رفتار او و همچنین علل دیگر به نظر می رسد که هیچگاه ایمنی صد در صد حتی برای یک دوره کوتاه مدت وجود نداشته باشد به همین علت کارشناسان امر معمولا به جای کلمه ایمنی از اصطلاحاتی نظیر پیشرفت ایمنی ، ارتقاء ایمنی و ایمن تر و غیره استفاده می کنند .

سیستم ( System ) :
عبارت است از مجموعه افراد ، تجهیزات ، قوانین ، روشها و دستورالعملها که به منظور اجرای یک فعالیت معین در یک محیط خاص کنار یکدیگر قرار می گیرند .

ایمنی سیستم :
عبارت است از بکارگیری مهارتهای فنی و مدیریتی ویژه در قالبی نظام مند و آینده نگر به منظور شناسائی و کنترل خطرات موجود در طول عمر یک پروژه ، برنامه یا فعالیت ، به عبارت ساده تر ایمنی سیستم عبارت است از فرایند تجزیه و تحلیل خطرات و کنترل آنها که از فاز ایده سیستم شروع و در فازهای طراحی ، ساخت ، آزمایش ، استفاده و کنار گذاشتن آن ادامه می یابد .

خطر ( Hazard ) :
به شرایطی اطلاق می شود که دارای پتانسیل رساندن آسیب و صدمه به کارکنان ، خسارات به تجهیزات ، وسایل و ساختمانها و از بین بردن مواد و کاهش قدرت کارائی در اجرای یک عمل از قبل تعیین شده می باشد .

شدت خطر :
- عبارت است از یک توصیف طبقه بندی شده از سطح خطرات بر اساس پتانسیل واقعی یا مشاهدا شده آنها در ایجاد جراحت ، صدمه و یا آسیب .
- نشان گر جدی بودن خطر و آثار بالقوه آن می باشد .

حادثه ( Accident ) :
 عبارت است ازیک اتفاق پیش بینی نشده و خارج از انتظار که سبب صدمه و آسیب گردد.
 یک رویداد برنامه ریزی نشده و ناخواسته که موجب آسیب یا جراحت و یا زیان مالی می شود .

شبه حادثه ( Near Miss ) :
یک رویداد برنامه ریزی نشده که همه شرایط بروز حادثه را داشته ، ولی بر اثر خوش شانسی ( نه طراحی ) بدون زیان پایان گرفته است .

تعریف حادثه ناشی از کار :
حادثه ناشی از کار در ماده 60 قانون تامین اجتماعی چنین تعریف شده است : حادثه ناشی از کارعبارت از حادثه ای که درحین انجام وظیفه و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می افتد.

اعمال نا ایمن :
عبارت است از انجام هر نوع کاری که توسط یک یا چند کارگر به گونه ای که احتمال بروز یک حادثه افزایش یابد .

دلایل بوجود آمدن اعمال نا ایمن :
1. عدم وجود استاندارد های شغلی در انجام کار
2. نداشتن آموزش کافی
3. ناتوانی جسمی ، روحی و عدم تطابق با استانداردها
4. نامناسب بودن استانداردها و عدم بازنگری آنها
5. نبود تشویق در تولید و عدم وجود نظارت کافی
6. فشار کاری زیاد

شرایط ناایمن :
عبارت است از تمام شرایطی که ممکن است یک کارگر در معرض انواع خطرات فیزیکی ، شیمیائی ، ارگونومیکی ، مکانیکی و ... قرار بگیرد ، بدون اینکه خودش امکان پیشگیری از این مواجهه را داشته باشد .

در ایمنی صنعتی مسایلی که برای ایمن کردن محیط کار مورد توجه قرار می گیرد عبارتند از:
1. پیش گیری از حوادث
2. عوامل انسانی
3. طراحی و جانمایی دستگاهها و تجهیزات
4. مدیریت و راهبری ایمنی
5. آموزش
6. بازرسی و نظارت

که به توضیح مختصر هر یک اشاره می گردد :

2. پیشگیری از حوادث: هدف اصلی ایمنی پیشگیری از بروزحوادث درمحیط کار و خسارات جانی و مالی ناشی از آنها ست .


انواع روش طبقه بندی حوادث :
1. حوادث بر حسب افراد به وجود آورنده آنها طبقه بندی می گردد مانند: مدیر، استادکار و کارگر
حوادث بر حسب علل آنها طبقه بندی می نمایند مانند : ماشین آلات ، ترابری ، انفجار و آتش سوزی ، مواد سمی ، سوزاننده و خورنده ، الکترسیته ، سقوط اجسام و ...
حوادث را برحسب کیفیت عملی که باعث حادثه گردیده،طبقه بندی می کنند مانند برداشتن حفاظ از روی دستگاه ،عدم احتیاط لازم هنگام کاروراه اندازی دستگاه بدون اجازه
2. حوادث را بر اساس شرایط محیطی به وجود آورنده آنها طبقه بندی می کنند مانند عدم
روشنایی کافی،تهویه نامناسب،سروصدا درمحیط کارو لباس کار

علل حوادث ناشی از کار را می توان به دو گروه زیر تقسیم کرد :

الف- علل مستقیم : با توجه به نوع کار و صنعت به چند گروه تقسیم می شوند:
1. ماشین آلات
2. ترابری
3. سقوط اجسام
4. سقوط کارگر
5. برخورد با مانع
6. تصادم با وسایل نقلیه
7. انفجارو آتش سوزی
8. ابزار دستی
9. مواد سمی،سوزاننده و خورنده
10. جابه جا کردن اجسام

ب- علل غیرمستقیم : تمام عواملی که باعث خستگی ، ناراحتی و نارضایتی کارگرمی شوند مانند : روشنایی نامناسب ، سرما و گرمای بیش از حد ، طولانی بودن ساعات کار ، سرعت بیش ازحد تولید ، مسایل خانوادگی ، مشکلات اقتصادی ، روابط با کارفرما و ...

معیارهائی برای بررسی حوادث :
1. ضریب تکرار حادثه Accident Frequency Rate
6 10* تعداد حوادث در مدت معین
FR=
جمع کل ساعات کار مفید کارگران در آن مدت


2. ضریب شدت حادثه Accident Severity Rate

3 10*تعداد روزهای تلف شده به علت حادثه درمدت معین
SR=
مجموع کل ساعات کار مفید افراد در همان مدت

3. میزان بروز حادثه Accident Incidence Rate
3 10* تعداد حوادث در مدت معین
IR=
حد متوسط کارگران در معرض خطردرهمان مدت

3. عوامل انسانی : به طور کلی محیط کا راز چهار جزء انسان ، مواد ، تجهیزات ومحیط تشکیل شده است . مهمترین جزء انسان می باشد . به طور کلی تجهیزات ، ایمنی ومحیط را می توان کنترل نمود و به حد ایمنی نسبتا کامل رسانید اما می بایست عامل انسانی درمحیط کار را به سوی علا قه مندی بیشتر به پیش گیری از حوادث هدایت نمود.

4. طراحی و جانمایی دستگاهها و تجهیزات: رعایت این فاکتوربه همان اندازه که از نظر تولید ضروری است از دیدگاه حفاظت و تندرستی نیز لازم است .
برخی از عوامل دخیل عبارتند از: محل احداث کارگاه ، تاسیسات مربوط به ترابری و انبارکردن مواد ، کف و سطح کارخانه ، روشنایی ، حرارت ، تهویه ، آسان بر ، وسایل برقی ، ماشین آلات ، تاسیسات مربوط به نگهداری وتعمیر وسایل مبارزه با آتش سوزی درمحیط کار

5. مدیریت و راهبری ایمنی : مدیریت ، مسوول ایمنی و بهداشت کارکنان است .
عوامل اصلی درمدیریت ایمنی:
- برنامه ریزی ایمنی
- سازماندهی ایمنی وفعالیت های آن
- هدایت برنامه های ایمنی
- کنترل عملکرد ها و نتایج حاصله

6. آموزش : بهترین روش بهکرد ایمنی و بازدهی نیروی کار است .
آموزش ایمنی در سه رده گوناگون شامل :
آموزش کارگران ، آموزش سرکارگران ، و سرپرستان و آموزش مهندسین و مدیریت ارایه می شود.

7. بازرسی و نظارت ایمنی : هدف کلی عبارت است ازشناخت شرایط ناسالم و عوامل خطرناک و زیان آور محیط کار، تحلیل آنها چگونگی برطرف کردن آنها و سرانجام بالا بردن سطح ایمنی و بهداشت است .
برای دستیابی به اهداف یاد شده مراحلی به شرح زیر وجود دارد :
1. شناسایی خطرات
2. طبقه بندی خطرات شناسایی شده بر اساس عدد ریسک و تعیین اولویت ها ( خطرات با عدد ریسک غیر قابل تحمل )
3. ارایه راه حل وپیشنهادهایی جهت کنترل خطر

انواع بازرسی ها شامل :
1. بازرسی عادی
2. بازرسی پس از حادثه
3. بازرسی ویژه