مخازن زیرزمینی

مخزن زیر زمینی RESERVOIR

قبل از پرداختن به تفاوت های مخازن ترک دار و متعارف لازم می باشد ابتدا مخزن زیر زمینی و سپس انواع آن بطور خلاصه توضیح داده شوند . به منطقه وسیعی زیر سطح زمین که در آنجا نفت تشکیل و محبوس می شود مخزن اطلاق می شود که جهت تشکیل آن وجود سه بخش زیر الزامی است :

1 – سنگ مادر SOURCE ROCK

2 – سنگ مخزن RESERVOIR ROCK

3 – سنگ پوشش CAP ROCK

سنگ مادر SOURCE ROCK

لایه زیر زمینی (سازند Formation ) که در قسمت پایین مخزن و در عمق زیاد (حدود چهار هزار متری در جنوب غربی ایران ) قرار گرفته و بدلیل اینکه سنگ های تشکیل دهنده آن دارای خلل و فرج زیادی می باشند بقایای گیاهان و جانوران خشکی و دریایی (مواد آلی ) در آنجا مدفون و طی میلیون ها سال تحت فشار زیاد و دمای بالا و تجزیه توسط باکتری های بی هوازی تبدیل به کروژن و سپس به نفت خام یا میعانات گازی تبدیل می شود .

سنگ مخزن RESERVOIR ROCK

این سازند در قسمت میانی مخزن قرار گرفته و نفت پس از تشکیل شدن در سنگ مادر از طریق شکاف ها و ترک ها به این قسمت مخزن مهاجرت نموده و در آن بر اساس وزن مخصوص، سه سیال آب ، نفت و گاز بترتیب در آن تشکیل سه ناحیه تقریبا" مجزا را می دهند.سنگ های این سازند دارای خاصیت نفوذپذیری و عبوردهی خوبی می باشند.

سنگ پوشش CAP ROCK

وجود این سازند نقش عمده ای در تشکیل مخزن دارد از آنجایی که سنگ های تشکیل دهنده آن دارای نفوذپذیری و عبوردهی خیلی ناچیزی می باشند مانند یک کلاهک بالای سنگ مخزن قرار گرفته و از مهاجرت نفت به سطح زمین جلوگیری می کند.

.

شکل 1 – 1 مخزن زیر زمینی نفت

مخازن زیر زمینی

مخازن زیر زمینی را می توان بر مبناء های متفاوت تقسیم بندی کرد ، اما از نظر جنس سنگ های تشکیل دهنده سنگ مخزن به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند :

1 – مخزن متعارف(ماسه سنگی ) Convectional Reservoir (Sand Stone .RES)

2 – مخازن ترک دار Fractured Reservoir

خصوصیات سنگ این نوع مخازن باعث تغییرات مهمی درخواص سیالات ، تخلخل ، عبوردهی ، مکانیزم های تولید و.......می شود ،و به همین دلیل هر کدام را باید بطور جداگانه مورد بررسی قرارداد. جنس سنگ مخازن متعارف از ماسه سنگ و مخازن ترک دار از نوع لایمستون (Limestone – Ca Co₃ ) و دولومیت (₂(Dolomite – Ca Mg(Co₃) می باشد ،که به همین دلیل به این نوع مخازن مخازن ترک دار نیز می گویند . حدود 90% درصد مخازن ایران از نوع ترک دار می باشند .

بدلیل خاصیت شکنندگی سنگ های تشکیل دهنده در مخازن ترک دار و همچنین حل شدن آنها در آب های زیرزمینی ، تخلخل (فضاهای خالی درون سنگ ) این گونه مخازن کاملا"متفاوت با مخازن متعارف است ، که این امرباعث ایجاد پدیده های خاصی می گردد .^{{1 فصل چهار }} شکل های 1- 2 ،1- 3 ، 1- 4 و 1 – 5 بیانگر تفاوت تخلخل در این دو نوع مخزن زیرزمینی می باشند .

منتظر ادامه مطلب باشید .